Ludowy obraz człowieka utrwalony w nazwach roślin
na przykładzie leksyki górali rabczańskich
Liczba stron: 460
Format: 16,5x23,5 cm
Data publikacji: 12.05.2023
Data wydania e-booka: 15.06.2023
Opis książki
Monografia Ilony Kulak to opracowanie nowatorskie, o wysokich walorach naukowych, poznawczych, tożsamościowych, edukacyjnych i społecznych. Zainteresuje nie tylko dialektologów i etnolingwistów, ale także socjolingwistów, onomastów, kulturoznawców, etnologów, etnografów, historyków języka, antropologów, botaników. Celem opisu jest ukazanie obrazu społeczności wiejskiej utrwalonego w fitonimach i rozwijanego na podstawie 647 nazw ziół, traw, chwastów, kwiatów, zbóż, drzew i krzewów funkcjonujących w języku górali rabczańskich. Autorka analizuje słowa i desygnaty jako zespolone ze sobą kulturowe wyznaczniki miejsca i czasu, włączone w ludową wizję świata, opartą na relacji między językiem a kulturą.
Książka jest zwarta strukturalnie, zwięzła myślowo, a jednocześnie rozbudowana interpretacyjnie, z nienaganną segmentacją oraz typologią materiału badawczego. Rozważania teoretyczne harmonijnie łączą się z wnikliwą analizą szczegółową, wpisaną w szerszy obraz językowo-kulturowej przestrzeni. Zwraca uwagę erudycyjny styl wywodu naukowego, co sprawia, że monografię czyta się z prawdziwą przyjemnością. Analizy są subtelne, precyzyjne, ale jednocześnie wieloaspektowe.
Z recenzji prof. dr hab. Haliny Pelc
Książka jest zwarta strukturalnie, zwięzła myślowo, a jednocześnie rozbudowana interpretacyjnie, z nienaganną segmentacją oraz typologią materiału badawczego. Rozważania teoretyczne harmonijnie łączą się z wnikliwą analizą szczegółową, wpisaną w szerszy obraz językowo-kulturowej przestrzeni. Zwraca uwagę erudycyjny styl wywodu naukowego, co sprawia, że monografię czyta się z prawdziwą przyjemnością. Analizy są subtelne, precyzyjne, ale jednocześnie wieloaspektowe.
Z recenzji prof. dr hab. Haliny Pelc
O Autorce
Dr Ilona Kulak (ur. 1990 r.) - językoznawca, asystent w Katedrze Lingwistyki Kulturowej i Socjolingwistyki Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wcześniej zawodowo związana z Instytutem Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk. Prowadzi badania z zakresu dialektologii, etnolingwistyki i socjolingwistyki, ze szczególnym uwzględnieniem polszczyzny mieszkańców południowej Małopolski. Do jej zainteresowań naukowych należą również gramatyka języka polskiego, kultura języka, leksykologia oraz leksykografia.
Język publikacji
polski
Tytuł w języku angielskim
The Folk Image of Human Preserved in the Names of Plants. Case Study of the Lexis of Gorals from the Region of Rabka
Wydanie
pierwsze
Autorzy
Ilona Kulak
Projekt okładki
Zuzanna Pieczyńska
Polecamy także:
POLECANE KSIĄŻKI
65,00
zł
52,00
zł
45,00
zł
36,00
zł
NOWOŚCI
Długoterminowa psychoterapia psychodynamiczna. Wydanie II
( Oprawa miękka ze skrzydełkami )
58,99
zł
47,19
zł
Radykalnie otwarta terapia dialektyczno-behawioralna
( Oprawa miękka ze skrzydełkami )
105,00
zł
84,00
zł
Encounters in Theatre and Liberature: B.S. Johnson and Zenkasi
( Oprawa miękka ze skrzydełkami )
47,25
zł
37,80
zł
Stosunki turecko-amerykańskie i turecko-sowieckie w latach 1945-1952
( Oprawa miękka )
58,80
zł
47,04
zł
Ludowy obraz człowieka utrwalony w nazwach roślin
na przykładzie leksyki górali rabczańskich
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie do badań etnolingwistycznych 9
I. Informacje ogólne i metodologiczne 15
1. Nazwy roślin a rekonstrukcja obrazu świata. Możliwości badawcze 15
2. Przedmiot, cel i zakres opracowania. Założenia i rozwiązania metodologiczne 23
3. Układ tekstu 30
II. Rys geograficzno-historyczny wsi północno-zachodniego Podhala oraz charakterystyka społeczna ich mieszkańców 33
1. Podhale i górale rabczańscy 33
2. Zakres badań terenowych i charakterystyka geograficzna wsi okolicznych Rabki 37
3. Historia wsi północno-zachodniego Podhala. Zarys 41
4. Ludność 45
III. Przemiany językowe mieszkańców wsi 51
IV. System fonologiczny języka mieszkańców okolic Rabki 57
V. Językowy obraz świata . 63
1. Język jako uwarunkowane kulturowo narzędzie komunikacji. Ujęcie historyczne 63
2. Pojęcie językowego obrazu świata w piśmiennictwie polskim 67
3. Wyznaczniki oraz rekonstrukcja językowego obrazu świata 74
VI. Stan badań nad nazwami roślin 81
VII. Koncepcje grupowania jednostek leksykalnych a typologia fitonimów 115
1. Onomazjologiczne i semazjologiczne koncepcje rozczłonkowania leksyki 115
2. Typologia zgromadzonej leksyki 120
VIII. Analiza nazw roślin 151
1. Cechy desygnatu 151
1.1. Barwa . 152
1.1.1. Barwa kwiatów (kwiatostanów) 152
1.1.2. Barwa owoców i nasion 155
1.1.3. Barwa liści 156
1.2. Kształt (lub podobieństwo) 159
1.2.1. Kształt (lub podobieństwo) kwiatów (kwiatostanów) 159
1.2.2. Kształt (lub podobieństwo) owoców i nasion . 166
1.2.3. Kształt (lub podobieństwo) liści 168
1.2.4. Kształt (lub podobieństwo) korzenia 170
1.2.5. Kształt (lub podobieństwo) całej rośliny . 171
1.3. Liczba kwiatów, płatków, kłosów lub liści . 174
1.4. Cechy percypowane dotykiem 176
1.5. Zapach 182
1.6. Smak . 185
1.7. Wrażenia słuchowe 190
1.8. Wydzielane substancje 192
1.9. Właściwości barwiące 194
1.10. Podleganie czynnikom zewnętrznym 195
1.11. Sposób rośnięcia 198
1.12. Wabienie/odstraszanie zwierząt (w tym owadów) . 201
1.13. Wnioski 204
2. Czas i miejsce występowania rośliny 206
2.1. Czas kwitnienia, owocowania lub siewu . 207
2.2. Pora wydzielania zapachu 222
2.3. Miejsce występowania 225
2.4. Miejsce pochodzenia . 240
2.5. Wnioski . 245
3. Użyteczność i nieprzydatność roślin 247
3.1. Właściwości lecznicze 249
3.2. Rośliny jako składniki pokarmów i wyrobów 267
3.3. Przeznaczenie dla zwierząt 272
3.4. Właściwości trujące, odurzające i drażniące 285
3.5. Wartościowanie roślin w kontekście opozycji lepszy – gorszy . 301
3.6. Wnioski 310
4. Odniesienia i skojarzenia kulturowe 314
4.1. Magia . 315
4.2. Legendy 329
4.3. Odniesienia religijne 338
4.4. Skojarzenia 348
4.5. Wnioski 361
IX. Elementy ludowego obrazu człowieka . 365
1. Ajtiologizm . 366
2. Antropocentryzm 367
3. Antropomorfizm 368
4. Artystokratyzm . 370
5. Bezpośredniość . 371
6. Brak świadomości dystansu temporalnego . 372
7. Dwubiegunowe (czarno-białe) wartościowanie rzeczywistości . 372
8. Etnocentryzm 375
9. Fundamentalne znaczenie rodziny . 375
10. Konkretne widzenie otaczającej rzeczywistości . 376
11. Ogląd rzeczywistości determinowany przez przeszłość 377
12. Praktycyzm i utylitaryzm . 378
13. Prostota . 379
14. Przenikliwość 380
15. Racjonalność instrumentalna (adaptacyjna) 381
16. Religijność 382
17. Rubaszne poczucie humoru 384
18. Sensualizm . 385
19. Socjomorfizm 386
20. Subiektywizm . 387
21. Tendencja do stereotypizowania 388
22. Wartość pracy 389
23. Wiara w magię . 389
24. Wrażliwość mirakularna . 390
25. Związek z naturą 391
Zakończenie 393
Bibliografia 395
Wykaz rycin i tabel 437
Wykaz skrótów i oznaczeń 439
Aneks 441
Summary 457
I. Informacje ogólne i metodologiczne 15
1. Nazwy roślin a rekonstrukcja obrazu świata. Możliwości badawcze 15
2. Przedmiot, cel i zakres opracowania. Założenia i rozwiązania metodologiczne 23
3. Układ tekstu 30
II. Rys geograficzno-historyczny wsi północno-zachodniego Podhala oraz charakterystyka społeczna ich mieszkańców 33
1. Podhale i górale rabczańscy 33
2. Zakres badań terenowych i charakterystyka geograficzna wsi okolicznych Rabki 37
3. Historia wsi północno-zachodniego Podhala. Zarys 41
4. Ludność 45
III. Przemiany językowe mieszkańców wsi 51
IV. System fonologiczny języka mieszkańców okolic Rabki 57
V. Językowy obraz świata . 63
1. Język jako uwarunkowane kulturowo narzędzie komunikacji. Ujęcie historyczne 63
2. Pojęcie językowego obrazu świata w piśmiennictwie polskim 67
3. Wyznaczniki oraz rekonstrukcja językowego obrazu świata 74
VI. Stan badań nad nazwami roślin 81
VII. Koncepcje grupowania jednostek leksykalnych a typologia fitonimów 115
1. Onomazjologiczne i semazjologiczne koncepcje rozczłonkowania leksyki 115
2. Typologia zgromadzonej leksyki 120
VIII. Analiza nazw roślin 151
1. Cechy desygnatu 151
1.1. Barwa . 152
1.1.1. Barwa kwiatów (kwiatostanów) 152
1.1.2. Barwa owoców i nasion 155
1.1.3. Barwa liści 156
1.2. Kształt (lub podobieństwo) 159
1.2.1. Kształt (lub podobieństwo) kwiatów (kwiatostanów) 159
1.2.2. Kształt (lub podobieństwo) owoców i nasion . 166
1.2.3. Kształt (lub podobieństwo) liści 168
1.2.4. Kształt (lub podobieństwo) korzenia 170
1.2.5. Kształt (lub podobieństwo) całej rośliny . 171
1.3. Liczba kwiatów, płatków, kłosów lub liści . 174
1.4. Cechy percypowane dotykiem 176
1.5. Zapach 182
1.6. Smak . 185
1.7. Wrażenia słuchowe 190
1.8. Wydzielane substancje 192
1.9. Właściwości barwiące 194
1.10. Podleganie czynnikom zewnętrznym 195
1.11. Sposób rośnięcia 198
1.12. Wabienie/odstraszanie zwierząt (w tym owadów) . 201
1.13. Wnioski 204
2. Czas i miejsce występowania rośliny 206
2.1. Czas kwitnienia, owocowania lub siewu . 207
2.2. Pora wydzielania zapachu 222
2.3. Miejsce występowania 225
2.4. Miejsce pochodzenia . 240
2.5. Wnioski . 245
3. Użyteczność i nieprzydatność roślin 247
3.1. Właściwości lecznicze 249
3.2. Rośliny jako składniki pokarmów i wyrobów 267
3.3. Przeznaczenie dla zwierząt 272
3.4. Właściwości trujące, odurzające i drażniące 285
3.5. Wartościowanie roślin w kontekście opozycji lepszy – gorszy . 301
3.6. Wnioski 310
4. Odniesienia i skojarzenia kulturowe 314
4.1. Magia . 315
4.2. Legendy 329
4.3. Odniesienia religijne 338
4.4. Skojarzenia 348
4.5. Wnioski 361
IX. Elementy ludowego obrazu człowieka . 365
1. Ajtiologizm . 366
2. Antropocentryzm 367
3. Antropomorfizm 368
4. Artystokratyzm . 370
5. Bezpośredniość . 371
6. Brak świadomości dystansu temporalnego . 372
7. Dwubiegunowe (czarno-białe) wartościowanie rzeczywistości . 372
8. Etnocentryzm 375
9. Fundamentalne znaczenie rodziny . 375
10. Konkretne widzenie otaczającej rzeczywistości . 376
11. Ogląd rzeczywistości determinowany przez przeszłość 377
12. Praktycyzm i utylitaryzm . 378
13. Prostota . 379
14. Przenikliwość 380
15. Racjonalność instrumentalna (adaptacyjna) 381
16. Religijność 382
17. Rubaszne poczucie humoru 384
18. Sensualizm . 385
19. Socjomorfizm 386
20. Subiektywizm . 387
21. Tendencja do stereotypizowania 388
22. Wartość pracy 389
23. Wiara w magię . 389
24. Wrażliwość mirakularna . 390
25. Związek z naturą 391
Zakończenie 393
Bibliografia 395
Wykaz rycin i tabel 437
Wykaz skrótów i oznaczeń 439
Aneks 441
Summary 457
Ludowy obraz człowieka utrwalony w nazwach roślin
na przykładzie leksyki górali rabczańskich
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie do badań etnolingwistycznych 9
I. Informacje ogólne i metodologiczne 15
1. Nazwy roślin a rekonstrukcja obrazu świata. Możliwości badawcze 15
2. Przedmiot, cel i zakres opracowania. Założenia i rozwiązania metodologiczne 23
3. Układ tekstu 30
II. Rys geograficzno-historyczny wsi północno-zachodniego Podhala oraz charakterystyka społeczna ich mieszkańców 33
1. Podhale i górale rabczańscy 33
2. Zakres badań terenowych i charakterystyka geograficzna wsi okolicznych Rabki 37
3. Historia wsi północno-zachodniego Podhala. Zarys 41
4. Ludność 45
III. Przemiany językowe mieszkańców wsi 51
IV. System fonologiczny języka mieszkańców okolic Rabki 57
V. Językowy obraz świata . 63
1. Język jako uwarunkowane kulturowo narzędzie komunikacji. Ujęcie historyczne 63
2. Pojęcie językowego obrazu świata w piśmiennictwie polskim 67
3. Wyznaczniki oraz rekonstrukcja językowego obrazu świata 74
VI. Stan badań nad nazwami roślin 81
VII. Koncepcje grupowania jednostek leksykalnych a typologia fitonimów 115
1. Onomazjologiczne i semazjologiczne koncepcje rozczłonkowania leksyki 115
2. Typologia zgromadzonej leksyki 120
VIII. Analiza nazw roślin 151
1. Cechy desygnatu 151
1.1. Barwa . 152
1.1.1. Barwa kwiatów (kwiatostanów) 152
1.1.2. Barwa owoców i nasion 155
1.1.3. Barwa liści 156
1.2. Kształt (lub podobieństwo) 159
1.2.1. Kształt (lub podobieństwo) kwiatów (kwiatostanów) 159
1.2.2. Kształt (lub podobieństwo) owoców i nasion . 166
1.2.3. Kształt (lub podobieństwo) liści 168
1.2.4. Kształt (lub podobieństwo) korzenia 170
1.2.5. Kształt (lub podobieństwo) całej rośliny . 171
1.3. Liczba kwiatów, płatków, kłosów lub liści . 174
1.4. Cechy percypowane dotykiem 176
1.5. Zapach 182
1.6. Smak . 185
1.7. Wrażenia słuchowe 190
1.8. Wydzielane substancje 192
1.9. Właściwości barwiące 194
1.10. Podleganie czynnikom zewnętrznym 195
1.11. Sposób rośnięcia 198
1.12. Wabienie/odstraszanie zwierząt (w tym owadów) . 201
1.13. Wnioski 204
2. Czas i miejsce występowania rośliny 206
2.1. Czas kwitnienia, owocowania lub siewu . 207
2.2. Pora wydzielania zapachu 222
2.3. Miejsce występowania 225
2.4. Miejsce pochodzenia . 240
2.5. Wnioski . 245
3. Użyteczność i nieprzydatność roślin 247
3.1. Właściwości lecznicze 249
3.2. Rośliny jako składniki pokarmów i wyrobów 267
3.3. Przeznaczenie dla zwierząt 272
3.4. Właściwości trujące, odurzające i drażniące 285
3.5. Wartościowanie roślin w kontekście opozycji lepszy – gorszy . 301
3.6. Wnioski 310
4. Odniesienia i skojarzenia kulturowe 314
4.1. Magia . 315
4.2. Legendy 329
4.3. Odniesienia religijne 338
4.4. Skojarzenia 348
4.5. Wnioski 361
IX. Elementy ludowego obrazu człowieka . 365
1. Ajtiologizm . 366
2. Antropocentryzm 367
3. Antropomorfizm 368
4. Artystokratyzm . 370
5. Bezpośredniość . 371
6. Brak świadomości dystansu temporalnego . 372
7. Dwubiegunowe (czarno-białe) wartościowanie rzeczywistości . 372
8. Etnocentryzm 375
9. Fundamentalne znaczenie rodziny . 375
10. Konkretne widzenie otaczającej rzeczywistości . 376
11. Ogląd rzeczywistości determinowany przez przeszłość 377
12. Praktycyzm i utylitaryzm . 378
13. Prostota . 379
14. Przenikliwość 380
15. Racjonalność instrumentalna (adaptacyjna) 381
16. Religijność 382
17. Rubaszne poczucie humoru 384
18. Sensualizm . 385
19. Socjomorfizm 386
20. Subiektywizm . 387
21. Tendencja do stereotypizowania 388
22. Wartość pracy 389
23. Wiara w magię . 389
24. Wrażliwość mirakularna . 390
25. Związek z naturą 391
Zakończenie 393
Bibliografia 395
Wykaz rycin i tabel 437
Wykaz skrótów i oznaczeń 439
Aneks 441
Summary 457
I. Informacje ogólne i metodologiczne 15
1. Nazwy roślin a rekonstrukcja obrazu świata. Możliwości badawcze 15
2. Przedmiot, cel i zakres opracowania. Założenia i rozwiązania metodologiczne 23
3. Układ tekstu 30
II. Rys geograficzno-historyczny wsi północno-zachodniego Podhala oraz charakterystyka społeczna ich mieszkańców 33
1. Podhale i górale rabczańscy 33
2. Zakres badań terenowych i charakterystyka geograficzna wsi okolicznych Rabki 37
3. Historia wsi północno-zachodniego Podhala. Zarys 41
4. Ludność 45
III. Przemiany językowe mieszkańców wsi 51
IV. System fonologiczny języka mieszkańców okolic Rabki 57
V. Językowy obraz świata . 63
1. Język jako uwarunkowane kulturowo narzędzie komunikacji. Ujęcie historyczne 63
2. Pojęcie językowego obrazu świata w piśmiennictwie polskim 67
3. Wyznaczniki oraz rekonstrukcja językowego obrazu świata 74
VI. Stan badań nad nazwami roślin 81
VII. Koncepcje grupowania jednostek leksykalnych a typologia fitonimów 115
1. Onomazjologiczne i semazjologiczne koncepcje rozczłonkowania leksyki 115
2. Typologia zgromadzonej leksyki 120
VIII. Analiza nazw roślin 151
1. Cechy desygnatu 151
1.1. Barwa . 152
1.1.1. Barwa kwiatów (kwiatostanów) 152
1.1.2. Barwa owoców i nasion 155
1.1.3. Barwa liści 156
1.2. Kształt (lub podobieństwo) 159
1.2.1. Kształt (lub podobieństwo) kwiatów (kwiatostanów) 159
1.2.2. Kształt (lub podobieństwo) owoców i nasion . 166
1.2.3. Kształt (lub podobieństwo) liści 168
1.2.4. Kształt (lub podobieństwo) korzenia 170
1.2.5. Kształt (lub podobieństwo) całej rośliny . 171
1.3. Liczba kwiatów, płatków, kłosów lub liści . 174
1.4. Cechy percypowane dotykiem 176
1.5. Zapach 182
1.6. Smak . 185
1.7. Wrażenia słuchowe 190
1.8. Wydzielane substancje 192
1.9. Właściwości barwiące 194
1.10. Podleganie czynnikom zewnętrznym 195
1.11. Sposób rośnięcia 198
1.12. Wabienie/odstraszanie zwierząt (w tym owadów) . 201
1.13. Wnioski 204
2. Czas i miejsce występowania rośliny 206
2.1. Czas kwitnienia, owocowania lub siewu . 207
2.2. Pora wydzielania zapachu 222
2.3. Miejsce występowania 225
2.4. Miejsce pochodzenia . 240
2.5. Wnioski . 245
3. Użyteczność i nieprzydatność roślin 247
3.1. Właściwości lecznicze 249
3.2. Rośliny jako składniki pokarmów i wyrobów 267
3.3. Przeznaczenie dla zwierząt 272
3.4. Właściwości trujące, odurzające i drażniące 285
3.5. Wartościowanie roślin w kontekście opozycji lepszy – gorszy . 301
3.6. Wnioski 310
4. Odniesienia i skojarzenia kulturowe 314
4.1. Magia . 315
4.2. Legendy 329
4.3. Odniesienia religijne 338
4.4. Skojarzenia 348
4.5. Wnioski 361
IX. Elementy ludowego obrazu człowieka . 365
1. Ajtiologizm . 366
2. Antropocentryzm 367
3. Antropomorfizm 368
4. Artystokratyzm . 370
5. Bezpośredniość . 371
6. Brak świadomości dystansu temporalnego . 372
7. Dwubiegunowe (czarno-białe) wartościowanie rzeczywistości . 372
8. Etnocentryzm 375
9. Fundamentalne znaczenie rodziny . 375
10. Konkretne widzenie otaczającej rzeczywistości . 376
11. Ogląd rzeczywistości determinowany przez przeszłość 377
12. Praktycyzm i utylitaryzm . 378
13. Prostota . 379
14. Przenikliwość 380
15. Racjonalność instrumentalna (adaptacyjna) 381
16. Religijność 382
17. Rubaszne poczucie humoru 384
18. Sensualizm . 385
19. Socjomorfizm 386
20. Subiektywizm . 387
21. Tendencja do stereotypizowania 388
22. Wartość pracy 389
23. Wiara w magię . 389
24. Wrażliwość mirakularna . 390
25. Związek z naturą 391
Zakończenie 393
Bibliografia 395
Wykaz rycin i tabel 437
Wykaz skrótów i oznaczeń 439
Aneks 441
Summary 457
Wybierz rozdziały:
Wartość zamówienia:
0.00 zł