Spis treści

Wykaz skrótów   15
Słowo wstępne   19

Część pierwsza. Uwagi wprowadzające  21
1. Uwagi ogólne   23
1.1. Przedmiot i cel pracy  23
1.2. Struktura pracy  24
1.3. Metody badawcze  27

2. Służba publiczna i jej modele  29
2.1. Pojęcie służby publicznej  29
2.2. Modele służby publicznej  34
2.2.1. Uwagi wstępne  34
2.2.2. Model kariery (awansowy)  35
2.2.3. Model stanowisk (pozycyjny lub kontraktowy 39
2.2.4. Model mieszany (hybrydowy)  41
2.2.5. Refleksje końcowe  42

Część druga. Historia polskich rozwiązań w zakresie prawa o służbie cywilnej w latach 1918–1997  43
1. Uwagi wprowadzające  45

2. Rodowód służby cywilnej  46

3. Ewolucja służby cywilnej w II Rzeczypospolitej Polskiej  49
3.1. Uwagi wstępne  49
3.2. Służba cywilna pod rządami regulacji z dnia 20 czerwca 1918 r.  50
3.3. Administracja państwowa w myśl rozwiązań Konstytucji marcowej z dnia17 marca 1921 r.  53
3.4. Państwowa służba cywilna w myśl rozwiązań ustawy z dnia 17 lutego 1922 r.  54
3.4.1. Uwagi wstępne  54
3.4.2. Podstawowe założenia ustawy  54
3.4.3. Warunki formalne dostępu do służby   56
3.4.4. Kategorie urzędnicze  57
3.4.5. Obowiązki urzędnika  57
3.4.6. Uprawnienia urzędnika  59
3.4.7. Refleksje końcowe  59
3.5. Administracja państwowa w myśl rozwiązań Konstytucji kwietniowej z dnia 23 kwietnia 1935 r.  60

4. Ewolucja służby publicznej w latach 1945–1989  61
4.1. Wprowadzenie  61
4.2. Dekret o tymczasowym unormowaniu stosunku służbowego funkcjonariuszy państwowych z dnia 14 maja 1946 r.  62
4.3. Dekret o zmianie ustawy o państwowej służbie cywilnej z dnia 25 października 1948 r.  63
4.4. Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej  64
4.5. Konstytucja ludowa z dnia 22 lipca 1952 r.  65
4.6. Ustawa o pracownikach rad narodowych z dnia 15 lipca 1968 r.  66
4.7. Kodeks pracy   67
4.8. Ustawa o pracownikach urzędów państwowych z dnia 16 września 1982 r.   68
4.9. Refleksje końcowe  69

5. Ewolucja służby cywilnej w latach 1990–1997  72
5.1. Wprowadzenie  72
5.2. Administracja rządowa w ujęciu ustawy konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym  73
5.3. Droga ku uchwaleniu ustawy o służbie cywilnej  73
5.4. Odtworzenie służby cywilnej pod rządami ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o służbie cywilnej  77
5.4.1. Uwagi wstępne  77
5.4.2. Zakres korpusu służby cywilnej  77
5.4.3. Kryteria dostępu do służby cywilnej  79
5.4.3.1. Wymóg legitymowania się obywatelstwem polskim 79
5.4.3.2. Wymóg korzystania przez kandydata z pełni praw publicznych  80
5.4.3.3. Wymóg niekaralności za przestępstwo popełnione umyślnie  81
5.4.3.4. Wymóg posiadania odpowiednich kwalifikacji i predyspozycji wymaganych do mianowania do służby cywilnej  83
5.4.3.5. Wymóg nieskazitelnego charakteru  83
5.4.3.6. Wymóg stanu zdrowia, pozwalający na zatrudnienie w służbie cywilnej  86
5.4.3.7. Refleksje końcowe  86
5.4.4. Kategorie urzędnicze w służbie cywilnej  86
5.4.5. Struktura organizacyjna służby cywilnej  87
5.4.5.1. Uwagi wstępne  87
5.4.5.2. Instytucja Szefa Służby Cywilnej  88
5.4.5.3. Instytucja Rady Służby Cywilnej  88
5.4.5.4. Instytucja dyrektora generalnego urzędu  89
5.4.6. Ocena rozwiązań prawnych pierwszej ustawy o służbie cywilnej w kontekście realizacji zasad zawodowości, rzetelności, obiektywności i neutralności politycznej  90

6. Podsumowanie części drugiej  93

Część trzecia. Służba cywilna w świetle postanowień Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., poglądów doktryny oraz orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego  95
1. Uwagi wprowadzające  97

2. Próba wyprowadzenia znaczenia terminu „służba cywilna”  100
2.1. Uwagi wstępne  100
2.1. Definicja terminu „służba cywilna”  100

3. Konstytucyjne zasady (założenia) służby cywilnej  104
3.1. Uwagi wstępne  104
3.2. Zasada zawodowości  104
3.3. Zasada rzetelności  109
3.4. Zasada bezstronności  113
3.5. Zasada neutralności politycznej  116
3.6. Refleksje końcowe  122

4. Zasada funkcjonowania korpusu służby cywilnej w urzędach administracji rządowej  125
4.1. Uwagi wstępne  125
4.2. Uwagi ogólne w zakresie pojęcia administracji publicznej  128
4.3. Próba sformułowania definicji administracji rządowej  128
4.3.1. Stanowiska doktryny prawa  131
4.3.2. Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego  133
4.4. Refleksje końcowe  137

5. Zasada zwierzchnictwa Prezesa Rady Ministrów nad korpusem służby cywilnej  140

6. Zasada równości i przeciwdziałania dyskryminacji  146

7. Zasada dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach  149

8. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej a model polskiej służby cywilnej  152

9. Podsumowanie części trzeciej  154

Część czwarta. Transformacje ustrojowe służby cywilnej w latach 1998–2008  157
1. Uwagi wprowadzające  159

2. Służba cywilna pod rządami ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r.   160
2.1. Uwagi wstępne   160
2.2. Założenia ustawy  161
2.3. Zakres podmiotowy ustawy  161
2.4. Kategorie urzędników  163
2.5. Dostęp do służby cywilnej  164
2.6. Struktura organizacyjna służby cywilnej  165
2.7. Regulacje prawne w zakresie obsadzania wyższych stanowisk w służbie cywilnej   168
2.8. Refleksje końcowe  170

3. Służba cywilna pod rządami ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej oraz ustawy o państwowym zasobie kadrowym i wysokich urzędnikach państwowych   172
3.1. Uwagi wstępne    172
3.2. Korpus służby cywilnej. Zakres podmiotowy ustawy   173
3.3. Struktura organizacyjna służby cywilnej  174
3.3.1. Uwagi wstępne  174
3.3.2. Likwidacja instytucji Szefa Służby Cywilnej jako centralnego organu administracji rządowej w sprawach z zakresu służby cywilnej i podporządkowanie organizacyjne działalności służby cywilnej Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów  175
3.4. Państwowy zasób kadrowy jako instrument doboru i selekcji kandydatów na wyższe stanowiska w administracji rządowej   177
3.4.1. Uwagi wstępne  177
3.4.2. Ramy prawne państwowego zasobu kadrowego   177
3.4.3. Kategorie osób tworzących państwowy zasób kadrowy  178
3.4.4. Warunki formalne przystąpienia do egzaminu do państwowego zasobu kadrowego  180
3.4.5. Ocena zasadności powołania instytucji państwowego zasobu kadrowego z punktu widzenia konstytucyjnych założeń służby cywilnej   181
3.4.6. Refleksje końcowe  182
3.5. Kryteria dostępu do korpusu służby cywilnej  182

4. Podsumowanie części czwartej  186

Część piąta. Zagadnienia ustrojowe służby cywilnej w świetle ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej  189
1. Uwagi wstępne. Uwarunkowania reformy prawa o służbie cywilnej.  Ocena konstrukcji projektów ustaw  191
1.1. Projekt poselski  191
1.2. Projekt rządowy  192
1.3. Założenia i zasady uchwalonej ustawy  193

2. Uwagi dotyczące zagadnień będących przedmiotem poniższych rozważań  194

3. Zakres podmiotowy ustawy  195

4. Kryteria dostępu do służby cywilnej  200
4.1. Uwagi wprowadzające  200
4.2. Analiza wymogów formalnych dostępu do służby cywilnej  200
4.2.1. Wymóg legitymowania się obywatelstwem polskim i wyjątki od tej zasady  201
4.2.1.1. Uwagi wstępne  201
4.2.1.2. Wytyczne wynikające z prawa wspólnotowego  201
4.2.1.3. Obywatelstwo polskie jako kryterium warunkujące dostęp do służby cywilnej  203
4.2.1.4. Wyjątek od zasady obywatelstwa  204
4.2.1.5. Refleksje końcowe  205

5. Zmiany w organizacji służby cywilnej  207
5.1. Uwagi wprowadzające  207
5.2. Pozycja ustrojowa Szefa Służby Cywilnej  207
5.2.1. Uwagi formalnoprawne  207
5.2.2. Kryteria formalnoprawne na stanowisko Szefa Służby Cywilnej  210
5.2.3. Zasady powoływania Szefa Służby Cywilnej  214
5.2.4. Zasady odwoływania Szefa Służby Cywilnej  214
5.2.5. Refleksje końcowe  216
5.3. Pozycja ustrojowa instytucji Rady Służby Cywilnej  218
5.3.1. Uwagi formalnoprawne  218
5.3.2. Procedura powoływania i odwoływania członków Rady Służby Cywilnej 221
5.3.3. Refleksje końcowe  223
5.4. Pozycja ustrojowa instytucji dyrektora generalnego urzędu  223
5.4.1. Uwagi formalnoprawne  223
5.4.2. Zasady powoływania dyrektora generalnego  226
5.4.3. Kryteria formalne na stanowisko dyrektora generalnego  227
5.4.4. Refleksje końcowe  228

6. Rozwiązania prawne w zakresie naboru na wolne stanowiska w służbie cywilnej 230
6.1. Uwagi wstępne  230
6.2. Zasady naboru  230
6.3. Refleksje końcowe  235

7. Regulacje prawne w zakresie wyższych stanowisk w służbie cywilnej  237
7.1. Uwagi wstępne  237
7.2. Zakres wyższych stanowisk w służbie cywilnej  237
7.3. Wymagania na wyższe stanowiska kierownicze  238
7.4. Zasady naborów na wyższe stanowiska w służbie cywilnej  240

8. Obsługa administracyjna Szefa Służby Cywilnej i Rady Służby Cywilnej  244
8.1. Uwagi wstępne  244
8.2. Regulacje w zakresie obsługi Szefa Służby Cywilnej i Rady Służby Cywilnej 244
8.3. Refleksje końcowe  245

9. Krajowa Szkoła Administracji Publicznej w systemie służby cywilnej  248
9.1. Uwagi wstępne  248
9.2. Uprawnienia Prezesa Rady Ministrów w stosunku do Krajowej Szkoły Administracji Publicznej 248
9.3. Uprawnienia Krajowej Szkoły Administracji Publicznej  249
9.4. Refleksje końcowe  250

10. Wniosek główny  252

Zakończenie  255
Bibliografia  273
Komentarze, monografie, opracowania  273
Artykuły  285
Glosy  290
Opinie  290
Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego  292
Postanowienia Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego  294
Orzecznictwo Sądu Najwyższego  295
Inne wyroki  295
Wykaz aktów normatywnych  296
Ustawy zasadnicze  296
Ustawy zwykłe i dekrety  296
Rozporządzenia  299
Zarządzenia  300
Wykaz innych dokumentów  301
Wykaz stron internetowych  301

Summary  303