Kazimierz Moszyński swego czasu skonstatował, że medycyna ludowa stanowi „istotny węzeł gordyjski, w którym najzawilej splątane są z sobą technika, wierzenia czy w ogóle typowe przejawy religijnego życia”. Autorka prezentowanego studium od paru lat konsekwentnie węzeł ten usiłuje – chyba z powodzeniem – rozplątać, umiejętnie stosując metodologię pragmalingwistyczną i sięgając – jak chociażby w opisie ludowego obrazu chorób – do ujęć językoznawstwa kognitywnego. W toku analizy posiłkuje się przy tym opracowaniami etnograficznymi z zakresu słowiańskiej medycyny ludowej i wcale licznymi już słownikami etnolingwistycznymi. Powstało studium rzetelne, wieloaspektowe i – co również zasługuje na podkreślenie – wręcz pasjonujące. Kreśli w nim Autorka zapomniany obraz ludowych interpretacji stanów chorobowych i wyobrażeń o tych ostatnich oraz szczegółowo rozpatruje zachowane i zapisane przez pasjonatów lecznicze formuły magiczne.

Co wypowiadający tekst magiczny jest w stanie uczynić przy zastosowaniu odpowiednio dobranych słów, ergo – jakie intencje komunikacyjne realizuje? Odpowiedź na pytanie, co za pomocą odpowiednich słów robi wypowiadający zaklęcie lecznicze i w czyim interesie działa, zbliża obserwatora do zrozumienia pragmatyki tych specyficznych aktów mowy. Zaklęcia lecznicze funkcjonują w szczególnej sytuacji komunikacyjnej. Wymaga ona obecności dwóch realnych postaci (znachora i chorego) oraz jednego „fikcyjnego” bohatera – siły nieczystej. Pragmatyka tych tekstów zasadza się na przekonaniu, że kodowanie i odkodowanie informacji dokonuje się za sprawą uczestników komunikacji sakralnej, którzy władają pewnymi magiczno-symbolicznymi znakami. W niniejszej publikacji zaklęcia przedstawiono w aspekcie ich przeznaczenia, nadawcy, odbiorcy oraz strategii językowych zastosowanych w celu osiągnięcia pożądanego rezultatu.

Joanna Rybarczyk-Dyjewska – doktor nauk humanistycznych, pracownik Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego i Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. S. Pigonia w Krośnie, językoznawca. Zajmuje się zagadnieniami związanymi ze wschodniosłowiańskim folklorem magicznym. Autorka monografii na temat języka zaklęć ludowych (Język jako narzędzie magii. Na materiale rosyjskich zaklęć, Kraków 2013) oraz kilkunastu artykułów opublikowanych w czasopismach polskich i zagranicznych.