Słowo wstępne  9

I.  Dialog w przekładzie audiowizualnym   13
Agata Hołobut

I.1.   Przekład audiowizualny   13
I.2.   Typologia technik przekładu audiowizualnego   16
I.2.1.   Napisy  17
I.2.2.   Dubbing  22
I.2.3.   Wersja lektorska  30
I.3.   Modele badań nad przekładem audiowizualnym   34
I.4.   Model przyjęty w naszych badaniach   38
I.5.   Model badań ilościowych: stylometria   43
I.6.   Model badań jakościowych: dialog w filmie i serialu historycznym  62

II.  Gatunek filmowy w przekładzie: historia na ekranie   69
Monika Woźniak

II.1. Gatunek filmowy: byt nieoznaczony   69
II.2. Historyczny, czyli jaki?   71
II.3. W poszukiwaniu autentyzmu   73
II.4. Podwójny standard oceny albo o wiarygodności  75
II.5. Metatekst i jego funkcje w filmie historycznym   77
II.6. Między nami, milordami: dialog w filmie historycznym   83
II.7. Nie wszystkie dialogi prowadzą do Rzymu albo o odmianach stylizacji    86
II.8. Dyskretny urok antyku  88
II.9. Z ziemi włoskiej do Polski (między innymi)   90
II.10. Pod sztandarem historii narodowej  97
II.10.1. Heritage films: przeszłość konsumpcyjna  100
II.11. Nie rak, nie ryba, czyli hybryda: historyczni detektywi  121
II.11.1. Wejście średniowiecznego smoka   126
II.12. Podsumowanie: słowo w filmie jako wyznacznik gatunkowy?  135

III.  „Jak spłodziłem coś tak pięknego?”: autentyzm antycznego dialogu   137
Agata Hołobut

III.1.1. Starożytny Rzym na dużym ekranie   137
III.1.2. Starożytny Rzym na małym ekranie  139
III.2.  Wizualny autentyzm starożytnego Rzymu na ekranie   141
III.3.  Werbalny autentyzm starożytnego Rzymu na ekranie: funkcje i konwencje dialogu  146
III.3.1. Quo Vadis (1951)   149
III.3.2. Upadek Cesarstwa Rzymskiego (1964)   152
III.3.3. Ja, Klaudiusz (1976)   155
III.3.4. Quo vadis? (1985)  158
III.3.5. Gladiator (2000)   160
III.3.6. Rzym (2005–2007)  163
III.4.  Starożytny dialog w przekładzie   168
III.4.1. Charakterystyka korpusu   171
III.4.2. Analiza ilościowa   173
III.4.3. Model analizy jakościowej   179
III.5.  Zakotwiczanie postaci i zdarzeń w starożytnym Rzymie i kształtowanie ich relacji z teraźniejszością    181
III.5.1. Imperium nazw własnych   183
III.6.  Bukłak z winem i wazonik płaczący – wyjaśnianie kodów materialnych i zachowawczych   189
III.7.  (Re)konstrukcja antycznych kodów zachowawczych i werbalnych  198
III.7.1. „Och, mój drogi piękny panie!” – antyczne formy adresatywne  198
III.7.2. „Witaj, niewątpliwy cezarze!” – formuły powitalne   221
III.7.3. „Cave, chief !” – przekład makaronizmów   226
III.7.4. „Odprowadzicie mnie do łoża” – odmiany funkcjonalne „antycznego” języka   229
III.8.  „Anon da Wenus powstać z rzymskiego morza” – (re)konstrukcja kodów estetycznych  239
III.9.  Podsumowanie  244

IV.  Ponurzy Tudorowie albo o urokach powtarzalności: językowa etykieta na renesansowym dworze   247
Monika Woźniak
IV.1.   Gwiazdorzy ekranu   247
IV.2.   Powtarzalność i innowacja  249
IV.3.   Przeszłość ma głos: angielszczyzna w czasach Tudorów   257
IV.3.1.  Angielszczyzna w filmach o Tudorach  257
IV.3.2.  Gra między słowem i obrazem  260
IV.3.3.  Archaizować czy nie archaizować, oto jest pytanie   265
IV.3.4.  Nieskończona jednorodność w nieskończonych kombinacjach  269
IV.3.5.  „And don’t brother and sister me” – o pożytkach ze zwrotów adresatywnych   272
IV.3.6.  Stylizacja dialogu a recepcja filmu  279
IV.4.   Królowie na eksport  283
IV.4.1.  Angielski renesans w polskiej szacie językowej   286
IV.4.2.  Na dworze króla jegomości   298
IV.4.3.  Kate i Anulka: kto ma stracić głowę?   300
IV.4.4.  Pan Cromwell i sir Francis  306
IV.4.5.  Król, królowa i co z tego wynika  310
IV.5.   Włoszczyzna królowej Bony   317
IV.5.1.  „Donne, cavalieri, l’arme, gli amori”   319
IV.5.2.  Grzecznie, grzeczniej i najgrzeczniej   330
IV.5.3.  „My lady” czy „mia signora”?  335
IV.6.   Potrójne życie Tudorów  341

V.  „Nie mam zwyczaju emablować dam, które nie mają powodzenia”: Duma i uprzedzenie w przekładzie audiowizualnym   345
Agata Hołobut

V.1.  Problem gatunku w adaptacji klasyki literackiej   345
V.2.  Adaptacje Dumy i uprzedzenia   348
V.3.  Pytania badawcze   356
V.4.  Analiza ilościowa adaptacji Dumy i uprzedzenia  357
V.4.1.  Dosłowne cytaty z książki   358
V.4.2.  Stylometria dialogów w książce i jej ekranizacjach   360
V.4.3.  Podsumowanie analizy ilościowej   367
V.5.  Analiza jakościowa adaptacji Dumy i uprzedzenia w przekładzie na język polski  368
V.5.1.  Efekt déjà vu: stylizacja literacka w oryginale i w przekładzie  369
V.6.  Problemy włoskiego przekładu ekranizacji Dumy i uprzedzenia   382
V.7.  Podsumowanie   387

VI.  Kilka refleksji na zakończenie   391
Monika Woźniak

VI.1.  Pożytki interdyscyplinarności   391
VI.2.  Słowo w filmie jako wyznacznik gatunku  394
VI.3.  Paradoks filmu historycznego   396
VI.4.  Gatunek filmowy a przekład   398
VI.5.  Gatunek a technika przekładu audiowizualnego  400

Posłowie: metodologia stylometryczna    405
Jan Rybicki

Literatura  417
Filmografia  439
Indeks nazwisk   445