We współczesnym dyskursie naukowym badanie przeszłości, nie jest już wyłącznie domeną historyków. Minione dzieje wciąż oddziałują na teraźniejszość, pozostają z nią w ciągłej relacji przyjmując rozmaite formy. Taki punkt widzenia stał się motywem przewodnim publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego – Przeszłość we współczesnej narracji kulturowej. Studia i szkice kulturoznawcze.

Redakcja: Piotr Biliński

Tytuł: Przeszłość we współczesnej narracji kulturowej. Studia i szkice kulturoznawcze. Tom 1

Rok wydania: 2011

Miejsce wydania: Kraków

Wydawnictwo: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Liczba stron: 188

ISBN: 978-83-233-3236-7

Wydarzenia historyczne zarówno te sprzed wieków, jak i całkiem niedawne stały się pretekstem do refleksji na temat sposobów przedstawiania przeszłości we współczesnych narracjach kulturowych. Prezentowane w zbiorze analizy charakteryzują się dużą różnorodnością i zostały przeprowadzone przez historyków, socjologów oraz filologów, zarówno doświadczonych, jak i młodych naukowców.

Recenzowana praca to pierwszy tom monografii, która jest pokłosiem projektu Przeszłość we współczesnej narracji kulturowej. Inicjatorem tego przedsięwzięcia był zmarły w ubiegłym roku Andrzej Pankowicz - profesor UJ, kierownik Katedry Teorii i Historii Badań Kulturoznawczych. Widział on potrzebę namysłu nad metodami przekazu historycznego, szczególnie dziś w dobie technologii cyfrowych i nowych narzędzi komunikacyjnych.
Z pewnością to zamierzenie udało się zrealizować, czego owocem jest niniejsza książka. Lektura pracy może być w pewien sposób zaskakująca, prezentowane są w niej bowiem artykuły odnoszące się z jednej strony do filozofii dziejów ale też analizujące internetowe fora dyskusyjne o tematyce historycznej. Tak duże spektrum zainteresowań wymaga przynajmniej próby ich usystematyzowania.

W pierwszej części publikacji znajdują się "(...) teksty ściśle historyczne z uwagi na metodę lub przedmiot podjętego zagadnienia." (s.8), w drugiej natomiast te, dla których nie sposób wyznaczyć wspólny mianownik, co zresztą potwierdza szeroki zakres zainteresowań badaczy narracji kulturowych.

Tom otwiera artykuł prof. Pankowicza traktujący o wertykalnym wymiarze historii i silnie nawiązujący do chrześcijańskich korzeni Europy i myśli Jana Pawła II. Dalej możemy poznać główne założenia metodologiczne badania przeszłości z punktu widzenia historyka idei (E. Śnieżynska – Stolot) i kulturoznawcy (T. Paleczny). Dwa teksty poświęcone są wykorzystaniu metod oral history w poznaniu minionych wydarzeń lub ich współczesnej recepcji. Tę część "historyczną" uzupełniają refleksje Pawła Cieślarka o myśli, słabo znanego w Polsce, Christophera Lascha i jego krytyce kultury oraz praca traktująca o wojnie trzydziestoletniej i jej miejscu w tradycji i kulturze czeskiej. Kolejne dwa rozdziały prezentują dość wyrafinowane teksty Krzysztofa Obremskiego i Pawła Bohuszewicza. W pierwszym z nich autor krytycznie ocenia tworzący sie w pewnych środowiskach koncept nowego mesjanizmu, który czerpie z tragicznych wydarzeń katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem w 2010 r., w drugim natomiast, Bohuszewicz przedstawia prawicowy neosarmatyzm w twórczości Krzysztofa Kohlera. Z tymi pracami kontrastuje artykuł Elżbiety Więcek, która prezentuje historię ewolucji wizerunku Smoka Wawelskiego. Z pozoru niezbyt poważny problem, staje się przyczynkiem do rozważań nad postrzeganiem symboli i zmian, jakie zachodzą na tym polu. Warte uwagi są również trzy ostanie teksty traktujące o wykorzystaniu Internetu i jego narzędzi do kształtowania narracji o przeszłości. Andrzej Radomski wskazuje tutaj na szeroko rozumiany "remiks" zdigitalizowanych artefaktów jako nowe metody przedstawiania historii. Marek Kazimierczak analizuje natomiast obecność tematyki Holokaustu i Auschwitz w Web 2.0. Ów "technologiczny" wątek dopełnia praca Wojciecha Mazura dotycząca internetowych historycznych forów dyskusyjnych.