Za kulisami
Narodziny przedstawienia w teatrze polskim XIX wieku
Seria: Teatr / Konstelacje
Liczba stron: 630
Format: 16,5x23,5 cm
Rok wydania: 2016
Data premiery: 07.07.2016
Opis książki
Nagroda Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych (PTBT) za najlepszą publikację książkową z zakresu wiedzy o dramacie, teatrze i widowiskach wydaną w 2016 roku.
Książka podejmuje temat instytucjonalnych oraz indywidualnych przygotowań do spektaklu w trzech stałych teatrach polskich: Warszawy, Lwowa i Krakowa w XIX i na początku XX wieku. Wyobraźmy sobie teatr, w którym nie ma wielomiesięcznej „magii prób” i rządzącego nią demiurga – nowoczesnego reżysera, a główni wykonawcy wchodząc na deski sceniczne są już w połowie, jeśli nie u końca drogi do stworzenia postaci. Obracają się w obszarze wspólnym: warsztatu, estetyki, obyczaju, pozostając zarazem skrajnymi i zazdrosnymi indywidualistami, strażnikami sekretów swego zawodu. Tytułowe kulisy to, z jednej strony, fundamenty jednostkowej i totalnej pracy aktora nad rolą, z drugiej strony – zasady działania zespołu teatralnego oraz sprawdzone mechanizmy produkcji przedstawienia w XIX wieku.
"Cała książka napisana jest w istocie z perspektywy aktora – ukazuje zadania, obowiązki, wysiłki, które miał do wykonania i spełnienia, z świadomością warunków jego pracy czyli twórczości. Autorka […] nakreśliła charakterystyki wszystkich członów (uczestników) organizacji artystycznej teatru – od woźnego, kopisty, suflera, po reżysera. Systematycznie i atrakcyjnie przedstawiła „topografię zascenia”, także pierwsza z równą uwagą i dociekliwością opisała i zanalizowała „zakulisowy savoir-vivre”. Imponują po raz pierwszy podjęte monograficzne charakterystyki wielorakich odmian prób. […] Nic o czym badaczka pisze, nie jest płaskie ani zbędne; zdarzają się tematy w pierwszym momencie zaskakujące, lecz w chwilę potem już zrozumiałe. Tak jest z sztuką głośnego czytania, wtedy ulubioną domową rozrywką, z kaligrafią i obecnością plastyki, rysunku w wykształceniu, a potem pracy aktora. Autorka przedziera się przez stereotypy, obnaża je i konfrontuje z perfekcyjnie udokumentowaną rzeczywistością, realnymi w XIX wieku determinantami bytowania i tworzenia"
Książka podejmuje temat instytucjonalnych oraz indywidualnych przygotowań do spektaklu w trzech stałych teatrach polskich: Warszawy, Lwowa i Krakowa w XIX i na początku XX wieku. Wyobraźmy sobie teatr, w którym nie ma wielomiesięcznej „magii prób” i rządzącego nią demiurga – nowoczesnego reżysera, a główni wykonawcy wchodząc na deski sceniczne są już w połowie, jeśli nie u końca drogi do stworzenia postaci. Obracają się w obszarze wspólnym: warsztatu, estetyki, obyczaju, pozostając zarazem skrajnymi i zazdrosnymi indywidualistami, strażnikami sekretów swego zawodu. Tytułowe kulisy to, z jednej strony, fundamenty jednostkowej i totalnej pracy aktora nad rolą, z drugiej strony – zasady działania zespołu teatralnego oraz sprawdzone mechanizmy produkcji przedstawienia w XIX wieku.
"Cała książka napisana jest w istocie z perspektywy aktora – ukazuje zadania, obowiązki, wysiłki, które miał do wykonania i spełnienia, z świadomością warunków jego pracy czyli twórczości. Autorka […] nakreśliła charakterystyki wszystkich członów (uczestników) organizacji artystycznej teatru – od woźnego, kopisty, suflera, po reżysera. Systematycznie i atrakcyjnie przedstawiła „topografię zascenia”, także pierwsza z równą uwagą i dociekliwością opisała i zanalizowała „zakulisowy savoir-vivre”. Imponują po raz pierwszy podjęte monograficzne charakterystyki wielorakich odmian prób. […] Nic o czym badaczka pisze, nie jest płaskie ani zbędne; zdarzają się tematy w pierwszym momencie zaskakujące, lecz w chwilę potem już zrozumiałe. Tak jest z sztuką głośnego czytania, wtedy ulubioną domową rozrywką, z kaligrafią i obecnością plastyki, rysunku w wykształceniu, a potem pracy aktora. Autorka przedziera się przez stereotypy, obnaża je i konfrontuje z perfekcyjnie udokumentowaną rzeczywistością, realnymi w XIX wieku determinantami bytowania i tworzenia"
Z recenzji prof. dr. hab. Jana Michalika
Dorota Jarząbek-Wasyl – pracuje w Katedrze Teatru i Dramatu Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się historią form dramatycznych i scenicznych w XIX i XX wieku. Interesuje ją zwłaszcza proces narodzin widowiska, etyka i praktyka działań aktora oraz obyczajowość teatralna. Autorka recenzji teatralnych, kilkudziesięciu artykułów naukowych oraz książki Słowo i głos. Fenomen rozmowy w dramacie w ujęciu teoretycznym i historycznym (2006). Ostatnio, wraz z Agnieszką Wanicką, przygotowała do druku dzieło Władysława Krogulskiego (W. Krogulski, Notatki starego aktora. Przewodnik po teatrze warszawskim XIX wieku, 2015).
ISBN: 978-83-233-4079-9
Kraj pochodzenia producenta: Polska
POLECANE KSIĄŻKI
NOWOŚCI
NIGŪḌHĀRTHAPRAKĀŚĀVALĪ. Zbiór objaśnień tajemnych znaczeń
( Oprawa miękka ze skrzydełkami )
51,45
zł
41,16
zł
Za kulisami
Narodziny przedstawienia w teatrze polskim XIX wieku
SPIS TREŚCI
Wykaz skrótów 9
Wstęp 11
Część pierwsza
Cykl pracy nad przedstawieniem
I. Dokumenty 27
1. Dokumenty pracy artystycznej: egzemplarz, scenariusz, rola 28
Egzemplarz teatralny 28
Egzemplarz roli 42
Kopiowanie i kopiści 56
2. Urzędowa dokumentacja prób: zawiadomienia, upomnienia, księga prób 66
II. System prób 75
1. Próba czytana 81
Sztuka czytania 91
Od próby czytanej do próby analitycznej 104
2. „Próba sam na sam 108
3. Próba pamięciowa 125
Świat zamarkowany 135
Od rewizji do kreacji – twórczy potencjał próby 141
Dyrektor, reżyser, informator 145
Reżyser – aktor czy amator? 154
Pamięć suflera 157
Spektakl próbny 164
4. Próba generalna 166
„Publiczność była gratisowa 175
5. Inne próby: korekcyjna, wznowieniowa, przed gościnnym występem 179
6. Rutyna pracy: próby w liczbach 181
III. Zakulisowy savoir-vivre 195
Angaż 197
Rozdanie ról 200
Odrzucenie roli 204
Zamawianie próby 207
Szara eminencja teatru: woźny 211
Spóźnienie i nieprzytomność na próbie 214
Starzy i młodzi 220
Próba popisowa 229
Teatr nie dla kobiet? 231
Autor w teatrze 237
Sacrum i profanum 240
Teatralne fetowanie 245
Sztuka ukłonów 251
IV. Topografia zascenia 257
Garderoby 259
Z sali prób na scenę 278
Zielony pokój albo foyer artystów 284
Artysta „u siebie” 289
Część druga
Proces twórczy aktora: teoria i praktyka
Od stereotypu do statystyki 301
„Teoria swoje wygłasza, a praktyka swoje praktykuje” 307
„Radzę czytać, czytać tekst” 312
I. „Próba ołówka” 319
Skreślanie tekstu 321
Autocenzura 325
Korekta stylu 329
Dodawanie tekstu 332
Prozodia i gest 335
Pokaz szczegółkowania 340
Kilka wniosków 343
II. W pracowni mistrza 347
„Dotąd tylko się uczyłem, bo Mama przyszła”. Rytm pracy 352
Podglądacz instynktów 359
III. Księga twarzy 369
Rzeźbiarz „głów” i „masek” 378
Lavaterowski projekt „maski 382
Twarz postaci – twarz własna 392
Groteskowe głowy 401
Bazgroty 407
Wartość szkicu 410
IV. Pudełko ze szminkami 413
Jawne i sekretne techniki charakteryzacji 424
„Szminka maskuje, a maska wyzwala ducha nawet” 449
V. Portret podwójny 453
Dwie panie Clarkson 458
Słowacki Hoffmannowej 462
Szekspir Modrzejewskiej 468
VI. Rola „od podszewki 479
„Co to za ważna i straszna rzecz ubrać się na scenę”. Przepisy i realia zakulisowe 482
Błękitny frak lorda Brummela i suknia Frou-Frou. Wymogi współczesnego stroju 492
„Kostiumy mam wspaniałe i można je silnie reklamować” 511
Z przebieralni na scenę 516
Buty Rychtera 519
VII. Mała rola 523
Anons 526
Małe role i wielkie modele gry 529
Etos aktora epizodycznego 538
Tajemnica kulis 543
Zakończenie 551
Aneks
Mała antologia literatury zakulisowej
Helena Modrzejewska
Widzenie 559
Helena Modrzejewska
Na roli Fedry Księcia Konradiego 561
[Anonim]
Egzemplarz roli Starego Jegomości 562
Julian Łętowski
[Przed debiutem] 564
W…ski
W kancelarii nowego dyrektora teatru 565
Julian Łętowski
[Stanisław Koźmian idzie na próbę 569
Henryk Sienkiewicz
Wspomnienia z teatru we Lwowie 570
Władysław Ryszkowski
[Ułamek wspomnień 572
Mieczysław Frenkiel
Z ostatniej kulisy 573
Michał Wołowski
Gwiazdy, które wschodzą, i gwiazdy, które spadają 578
[Anonim]
W garderobach wszystkich teatrów na Kuli Ziemskiej przed zaczęciem widowiska 581
Andrzej Niemojewski
Premiera 582
Alojzy Żółkowski
Wiersz z roli Hydrogena w Szpitalu wariatów E. Scribe’a 585
[Anonim]
Wiersz ku czci suflera Franciszka Krawczyńskiego (1 marca 1865) 586
Karol Estreicher
Świat 587
Maryla Wolska
Pani Aszpergerowa 588
tc.
Echa lwowskie 591
X.
Legenda o placu Teatralnym 593
Bibliografia 595
Spis ilustracji 605
Indeks osób 615
Wstęp 11
Część pierwsza
Cykl pracy nad przedstawieniem
I. Dokumenty 27
1. Dokumenty pracy artystycznej: egzemplarz, scenariusz, rola 28
Egzemplarz teatralny 28
Egzemplarz roli 42
Kopiowanie i kopiści 56
2. Urzędowa dokumentacja prób: zawiadomienia, upomnienia, księga prób 66
II. System prób 75
1. Próba czytana 81
Sztuka czytania 91
Od próby czytanej do próby analitycznej 104
2. „Próba sam na sam 108
3. Próba pamięciowa 125
Świat zamarkowany 135
Od rewizji do kreacji – twórczy potencjał próby 141
Dyrektor, reżyser, informator 145
Reżyser – aktor czy amator? 154
Pamięć suflera 157
Spektakl próbny 164
4. Próba generalna 166
„Publiczność była gratisowa 175
5. Inne próby: korekcyjna, wznowieniowa, przed gościnnym występem 179
6. Rutyna pracy: próby w liczbach 181
III. Zakulisowy savoir-vivre 195
Angaż 197
Rozdanie ról 200
Odrzucenie roli 204
Zamawianie próby 207
Szara eminencja teatru: woźny 211
Spóźnienie i nieprzytomność na próbie 214
Starzy i młodzi 220
Próba popisowa 229
Teatr nie dla kobiet? 231
Autor w teatrze 237
Sacrum i profanum 240
Teatralne fetowanie 245
Sztuka ukłonów 251
IV. Topografia zascenia 257
Garderoby 259
Z sali prób na scenę 278
Zielony pokój albo foyer artystów 284
Artysta „u siebie” 289
Część druga
Proces twórczy aktora: teoria i praktyka
Od stereotypu do statystyki 301
„Teoria swoje wygłasza, a praktyka swoje praktykuje” 307
„Radzę czytać, czytać tekst” 312
I. „Próba ołówka” 319
Skreślanie tekstu 321
Autocenzura 325
Korekta stylu 329
Dodawanie tekstu 332
Prozodia i gest 335
Pokaz szczegółkowania 340
Kilka wniosków 343
II. W pracowni mistrza 347
„Dotąd tylko się uczyłem, bo Mama przyszła”. Rytm pracy 352
Podglądacz instynktów 359
III. Księga twarzy 369
Rzeźbiarz „głów” i „masek” 378
Lavaterowski projekt „maski 382
Twarz postaci – twarz własna 392
Groteskowe głowy 401
Bazgroty 407
Wartość szkicu 410
IV. Pudełko ze szminkami 413
Jawne i sekretne techniki charakteryzacji 424
„Szminka maskuje, a maska wyzwala ducha nawet” 449
V. Portret podwójny 453
Dwie panie Clarkson 458
Słowacki Hoffmannowej 462
Szekspir Modrzejewskiej 468
VI. Rola „od podszewki 479
„Co to za ważna i straszna rzecz ubrać się na scenę”. Przepisy i realia zakulisowe 482
Błękitny frak lorda Brummela i suknia Frou-Frou. Wymogi współczesnego stroju 492
„Kostiumy mam wspaniałe i można je silnie reklamować” 511
Z przebieralni na scenę 516
Buty Rychtera 519
VII. Mała rola 523
Anons 526
Małe role i wielkie modele gry 529
Etos aktora epizodycznego 538
Tajemnica kulis 543
Zakończenie 551
Aneks
Mała antologia literatury zakulisowej
Helena Modrzejewska
Widzenie 559
Helena Modrzejewska
Na roli Fedry Księcia Konradiego 561
[Anonim]
Egzemplarz roli Starego Jegomości 562
Julian Łętowski
[Przed debiutem] 564
W…ski
W kancelarii nowego dyrektora teatru 565
Julian Łętowski
[Stanisław Koźmian idzie na próbę 569
Henryk Sienkiewicz
Wspomnienia z teatru we Lwowie 570
Władysław Ryszkowski
[Ułamek wspomnień 572
Mieczysław Frenkiel
Z ostatniej kulisy 573
Michał Wołowski
Gwiazdy, które wschodzą, i gwiazdy, które spadają 578
[Anonim]
W garderobach wszystkich teatrów na Kuli Ziemskiej przed zaczęciem widowiska 581
Andrzej Niemojewski
Premiera 582
Alojzy Żółkowski
Wiersz z roli Hydrogena w Szpitalu wariatów E. Scribe’a 585
[Anonim]
Wiersz ku czci suflera Franciszka Krawczyńskiego (1 marca 1865) 586
Karol Estreicher
Świat 587
Maryla Wolska
Pani Aszpergerowa 588
tc.
Echa lwowskie 591
X.
Legenda o placu Teatralnym 593
Bibliografia 595
Spis ilustracji 605
Indeks osób 615
SPIS TREŚCI
Wykaz skrótów 9
Wstęp 11
Część pierwsza
Cykl pracy nad przedstawieniem
I. Dokumenty 27
1. Dokumenty pracy artystycznej: egzemplarz, scenariusz, rola 28
Egzemplarz teatralny 28
Egzemplarz roli 42
Kopiowanie i kopiści 56
2. Urzędowa dokumentacja prób: zawiadomienia, upomnienia, księga prób 66
II. System prób 75
1. Próba czytana 81
Sztuka czytania 91
Od próby czytanej do próby analitycznej 104
2. „Próba sam na sam 108
3. Próba pamięciowa 125
Świat zamarkowany 135
Od rewizji do kreacji – twórczy potencjał próby 141
Dyrektor, reżyser, informator 145
Reżyser – aktor czy amator? 154
Pamięć suflera 157
Spektakl próbny 164
4. Próba generalna 166
„Publiczność była gratisowa 175
5. Inne próby: korekcyjna, wznowieniowa, przed gościnnym występem 179
6. Rutyna pracy: próby w liczbach 181
III. Zakulisowy savoir-vivre 195
Angaż 197
Rozdanie ról 200
Odrzucenie roli 204
Zamawianie próby 207
Szara eminencja teatru: woźny 211
Spóźnienie i nieprzytomność na próbie 214
Starzy i młodzi 220
Próba popisowa 229
Teatr nie dla kobiet? 231
Autor w teatrze 237
Sacrum i profanum 240
Teatralne fetowanie 245
Sztuka ukłonów 251
IV. Topografia zascenia 257
Garderoby 259
Z sali prób na scenę 278
Zielony pokój albo foyer artystów 284
Artysta „u siebie” 289
Część druga
Proces twórczy aktora: teoria i praktyka
Od stereotypu do statystyki 301
„Teoria swoje wygłasza, a praktyka swoje praktykuje” 307
„Radzę czytać, czytać tekst” 312
I. „Próba ołówka” 319
Skreślanie tekstu 321
Autocenzura 325
Korekta stylu 329
Dodawanie tekstu 332
Prozodia i gest 335
Pokaz szczegółkowania 340
Kilka wniosków 343
II. W pracowni mistrza 347
„Dotąd tylko się uczyłem, bo Mama przyszła”. Rytm pracy 352
Podglądacz instynktów 359
III. Księga twarzy 369
Rzeźbiarz „głów” i „masek” 378
Lavaterowski projekt „maski 382
Twarz postaci – twarz własna 392
Groteskowe głowy 401
Bazgroty 407
Wartość szkicu 410
IV. Pudełko ze szminkami 413
Jawne i sekretne techniki charakteryzacji 424
„Szminka maskuje, a maska wyzwala ducha nawet” 449
V. Portret podwójny 453
Dwie panie Clarkson 458
Słowacki Hoffmannowej 462
Szekspir Modrzejewskiej 468
VI. Rola „od podszewki 479
„Co to za ważna i straszna rzecz ubrać się na scenę”. Przepisy i realia zakulisowe 482
Błękitny frak lorda Brummela i suknia Frou-Frou. Wymogi współczesnego stroju 492
„Kostiumy mam wspaniałe i można je silnie reklamować” 511
Z przebieralni na scenę 516
Buty Rychtera 519
VII. Mała rola 523
Anons 526
Małe role i wielkie modele gry 529
Etos aktora epizodycznego 538
Tajemnica kulis 543
Zakończenie 551
Aneks
Mała antologia literatury zakulisowej
Helena Modrzejewska
Widzenie 559
Helena Modrzejewska
Na roli Fedry Księcia Konradiego 561
[Anonim]
Egzemplarz roli Starego Jegomości 562
Julian Łętowski
[Przed debiutem] 564
W…ski
W kancelarii nowego dyrektora teatru 565
Julian Łętowski
[Stanisław Koźmian idzie na próbę 569
Henryk Sienkiewicz
Wspomnienia z teatru we Lwowie 570
Władysław Ryszkowski
[Ułamek wspomnień 572
Mieczysław Frenkiel
Z ostatniej kulisy 573
Michał Wołowski
Gwiazdy, które wschodzą, i gwiazdy, które spadają 578
[Anonim]
W garderobach wszystkich teatrów na Kuli Ziemskiej przed zaczęciem widowiska 581
Andrzej Niemojewski
Premiera 582
Alojzy Żółkowski
Wiersz z roli Hydrogena w Szpitalu wariatów E. Scribe’a 585
[Anonim]
Wiersz ku czci suflera Franciszka Krawczyńskiego (1 marca 1865) 586
Karol Estreicher
Świat 587
Maryla Wolska
Pani Aszpergerowa 588
tc.
Echa lwowskie 591
X.
Legenda o placu Teatralnym 593
Bibliografia 595
Spis ilustracji 605
Indeks osób 615
Wstęp 11
Część pierwsza
Cykl pracy nad przedstawieniem
I. Dokumenty 27
1. Dokumenty pracy artystycznej: egzemplarz, scenariusz, rola 28
Egzemplarz teatralny 28
Egzemplarz roli 42
Kopiowanie i kopiści 56
2. Urzędowa dokumentacja prób: zawiadomienia, upomnienia, księga prób 66
II. System prób 75
1. Próba czytana 81
Sztuka czytania 91
Od próby czytanej do próby analitycznej 104
2. „Próba sam na sam 108
3. Próba pamięciowa 125
Świat zamarkowany 135
Od rewizji do kreacji – twórczy potencjał próby 141
Dyrektor, reżyser, informator 145
Reżyser – aktor czy amator? 154
Pamięć suflera 157
Spektakl próbny 164
4. Próba generalna 166
„Publiczność była gratisowa 175
5. Inne próby: korekcyjna, wznowieniowa, przed gościnnym występem 179
6. Rutyna pracy: próby w liczbach 181
III. Zakulisowy savoir-vivre 195
Angaż 197
Rozdanie ról 200
Odrzucenie roli 204
Zamawianie próby 207
Szara eminencja teatru: woźny 211
Spóźnienie i nieprzytomność na próbie 214
Starzy i młodzi 220
Próba popisowa 229
Teatr nie dla kobiet? 231
Autor w teatrze 237
Sacrum i profanum 240
Teatralne fetowanie 245
Sztuka ukłonów 251
IV. Topografia zascenia 257
Garderoby 259
Z sali prób na scenę 278
Zielony pokój albo foyer artystów 284
Artysta „u siebie” 289
Część druga
Proces twórczy aktora: teoria i praktyka
Od stereotypu do statystyki 301
„Teoria swoje wygłasza, a praktyka swoje praktykuje” 307
„Radzę czytać, czytać tekst” 312
I. „Próba ołówka” 319
Skreślanie tekstu 321
Autocenzura 325
Korekta stylu 329
Dodawanie tekstu 332
Prozodia i gest 335
Pokaz szczegółkowania 340
Kilka wniosków 343
II. W pracowni mistrza 347
„Dotąd tylko się uczyłem, bo Mama przyszła”. Rytm pracy 352
Podglądacz instynktów 359
III. Księga twarzy 369
Rzeźbiarz „głów” i „masek” 378
Lavaterowski projekt „maski 382
Twarz postaci – twarz własna 392
Groteskowe głowy 401
Bazgroty 407
Wartość szkicu 410
IV. Pudełko ze szminkami 413
Jawne i sekretne techniki charakteryzacji 424
„Szminka maskuje, a maska wyzwala ducha nawet” 449
V. Portret podwójny 453
Dwie panie Clarkson 458
Słowacki Hoffmannowej 462
Szekspir Modrzejewskiej 468
VI. Rola „od podszewki 479
„Co to za ważna i straszna rzecz ubrać się na scenę”. Przepisy i realia zakulisowe 482
Błękitny frak lorda Brummela i suknia Frou-Frou. Wymogi współczesnego stroju 492
„Kostiumy mam wspaniałe i można je silnie reklamować” 511
Z przebieralni na scenę 516
Buty Rychtera 519
VII. Mała rola 523
Anons 526
Małe role i wielkie modele gry 529
Etos aktora epizodycznego 538
Tajemnica kulis 543
Zakończenie 551
Aneks
Mała antologia literatury zakulisowej
Helena Modrzejewska
Widzenie 559
Helena Modrzejewska
Na roli Fedry Księcia Konradiego 561
[Anonim]
Egzemplarz roli Starego Jegomości 562
Julian Łętowski
[Przed debiutem] 564
W…ski
W kancelarii nowego dyrektora teatru 565
Julian Łętowski
[Stanisław Koźmian idzie na próbę 569
Henryk Sienkiewicz
Wspomnienia z teatru we Lwowie 570
Władysław Ryszkowski
[Ułamek wspomnień 572
Mieczysław Frenkiel
Z ostatniej kulisy 573
Michał Wołowski
Gwiazdy, które wschodzą, i gwiazdy, które spadają 578
[Anonim]
W garderobach wszystkich teatrów na Kuli Ziemskiej przed zaczęciem widowiska 581
Andrzej Niemojewski
Premiera 582
Alojzy Żółkowski
Wiersz z roli Hydrogena w Szpitalu wariatów E. Scribe’a 585
[Anonim]
Wiersz ku czci suflera Franciszka Krawczyńskiego (1 marca 1865) 586
Karol Estreicher
Świat 587
Maryla Wolska
Pani Aszpergerowa 588
tc.
Echa lwowskie 591
X.
Legenda o placu Teatralnym 593
Bibliografia 595
Spis ilustracji 605
Indeks osób 615
Wybierz rozdziały:
Wartość zamówienia:
0.00 zł