Czy świat współczesny stawia tradycyjną szwajcarską wielokulturowość na rozdrożu, czy przeciwnie, tworzy dla niej nowe szanse? Choć autor nie odpowiada na to pytanie wprost, to jednak przeprowadzony przez niego dyskurs nie skłania do pesymizmu. Przeciwnie. Jego polikauzalna analiza, a do tego jeszcze tak głęboko sięgająca do źródeł szwajcarskich dziejów, przekonuje, iż wielokulturowość wyrastająca z logiki poszukiwania konsensusu, a nie unicestwiania adwersarza, ma znacznie większe szanse racjonalnego reagowania na zmiany hic et nunc niż tradycyjne monokultury narodów-państw…
(z recenzji wydawniczej prof. Hieronima Kubiaka)
Andrzej Porębski, doktor socjologii, adiunkt w Katedrze Teorii i Historii Badań Kulturoznawczych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Główne obszary jego zainteresowań to socjologia narodu i stosunków etnicznych, problematyka grup mniejszościowych i metodologia badań społecznych. Wykładowca w Krakowskiej Szkole Wyższej, Wyższej Szkole Filozoficzno-Pedagogicznej „Ignatianum” i Uniwersytecie Pedagogicznym.
Wstęp, 11
Rozdział 1
GENEZA WIELOKULTUROWOŚCI SZWAJCARII
1.1. Kształtowanie się podłoża dla tradycyjnej wielokulturowości Szwajcarii (do 1291 roku), 13
1.1.1. Czasy prehistoryczne, 13
1.1.2. Epoka celtycka, 14
1.1.3. Wpływy rzymskie i germańskie, 14
1.1.4. Dominacja wpływów germańskich, 15
1.1.5. Epoka frankijska, 16
1.1.6. Rozdrobnienie feudalne, 19
1.1.7. Podsumowanie podrozdziału 1.1, 20
1.2. Narodziny i rozwój Konfederacji Szwajcarskiej do 1798 roku, 21
1.2.1. Konfederacja niemieckojęzyczna 1291–1481, 21
1.2.2. Ekspansja na zachód i południe: początki wielojęzyczności, 28
1.2.3. Reformacja: religijne zróżnicowanie Konfederacji Szwajcarskiej, 34
1.2.4. Rozwój Szwajcarii francuskojęzycznej, 37
1.2.5. Podsumowanie podrozdziału 1.2, 42
Rozdział 2
PIERWSZE PRÓBY INSTYTUCJONALIZACJI WIELOKULTUROWOŚCI SZWAJCARII. OD REPUBLIKI HELWECKIEJ DO PAŃSTWAZWIĄZKOWEGO
2.1. Problem języka, 44
2.2. Problem ludności żydowskiej, 44
2.3. Problem Kościoła katolickiego, 45
2.4. Unitaryzm czy federalizm? Sytuacja wewnętrzna Szwajcarii do 1815 roku, 47
2.5. W drodze ku nowej konstytucji. Polaryzacja społeczeństwa szwajcarskiego w latach 1815–1848, 49
2.6. Konstytucja z 1848 roku, 52
2.7. Podsumowanie rozdziału 2, 55
Rozdział 3
PROCESY GOSPODARCZE I SPOŁECZNE W SZWAJCARII W DRUGIEJ POŁOWIE XIX I NA POCZĄTKU XX WIEKU
3.1. Sfera polityczna. Rewizja konstytucji w 1874 roku, 56
3.2. Rozwój gospodarczy, 58
3.3. Armia i szkolnictwo, 59
3.4. Imigracja, 60
3.5. Świadomość narodowa, 64, 66
3.7. Podsumowanie rozdziału 3, 68
Rozdział 4
SZWAJCARIA W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM I W LATACH II WOJNY ŚWIATOWEJ
4.1. Sytuacja gospodarcza, 70
4.2. Sytuacja społeczna i polityczna, 71
4.3. Szwajcaria w okresie II wojny światowej, 76
4.4. Podsumowanie rozdziału 4, 78
Rozdział 5
SZWAJCARIA W PIERWSZYCH DEKADACH PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ (DO LAT 70. XX w.)
5.1. Zewnętrzna sytuacja polityczna, 80
5.2. Sytuacja gospodarcza i polityka wewnętrzna, 81
5.2.1. Powstanie kantonu Jura, 82
5.3. Problem obcokrajowców, 83
5.3.1. Meandry polityki „otwartych drzwi, 83
5.3.2. Polityka kwot imigracyjnych, 89
5.3.3. Problem azylantów, 90
5.3.4. Kryzys gospodarczy i koniec powojennej fali imigracyjnej, 91
5.3.5. Problem asymilacji, integracji, naturalizacji, 93
5.4. Podsumowanie rozdziału 5, 95
Rozdział 6
PRZEMIANY SPOŁECZEŃSTWA SZWAJCARSKIEGO POD KONIEC XX I NA POCZĄTKU XXI w.
6.1. Fala imigracyjna w latach 80. XX w, 96
6.2. Zmiana międzynarodowego kontekstu migracji. Model trzech i dwóch kręgów imigracyjnych, 97
6.3. Problemu naturalizacji ciąg dalszy, 98
6.4. Nowa ustawa o obcokrajowcach i zmiana prawa arylowego, 100
6.5. Wybory parlamentarne 2007: „Szwajcarska wojna owiec”, 105
6.6. Podsumowanie rozdziału 6. Wielokulturowość Szwajcarii na rozdrożu: próba bilansu otwarcia, 107
Rozdział 7
WIELOKULTUROWOŚĆ SZWAJCARII NA PŁASZCZYŹNIE RELIGIJNEJ
7.1. Wprowadzenie, 110
7.2. Sytuacja kościołów chrześcijańskich w Szwajcarii, 113
7.2.1. Kościół katolicki, 113
7.2.2. Kościoły ewangelicko-reformowane, 116
7.2.3. Kościoły ewangelikalne, 118
7.2.4. Inne grupy protestanckie, 119
7.2.5. Kościół prawosławny, Kościoły staro-orientalne i wschodniokatolickie.120
7.3. Religie niechrześcijańskie, 120
7.3.1. Judaizm, 120
7.3.2. Muzułmanie i islam, 121
7.3.3. Buddyzm, 124
7.3.4. Inne religie niechrześcijańskie, 125
7.4. Relacje wspólnot religijnych z Federacją i kantonami, 125
Uznanie publiczne (öffentliche Anerkennung), 127
7.5. Szkoła publiczna a religia130
7.6. Partie polityczne w Szwajcarii wobec problemów wyznaniowych, 132
7.7. Podsumowanie rozdziału 7, 134
Rozdział 8
PLURALIZM JĘZYKOWY SZWAJCARII
8.1. Wprowadzenie, 135
8.2. Instytucjonalizacja czterojęzyczności w Szwajcarii od 1848 roku, 137
8.2.1. Artykuł językowy w konstytucji z 1848 roku, 137
8.2.2. Pierwsza rewizja artykułu językowego, 139
8.2.3. Druga rewizja artykułu językowego, 140
8.2.4. Sprawa języka w nowej konstytucji federalnej (1996), 144
8.3. Kwestia językowa w edukacji, 146
8.3.1. Problem języka angielskiego, 148
8.4. Wielojęzyczność z perspektywy poszczególnych grup językowych, 152
8.4.1. Szwajcaria niemieckojęzyczna, 152
8.4.2. Szwajcaria francuskojęzyczna, 1558.4.2.1. Sytuacja językowa, 156
8.4.2.2. Röstigraben, 1598.4.3. Szwajcaria włoskojęzyczna, 162
8.4.3.1. Kwestia językowa, 163
8.4.3.2. Sytuacja społeczna, 165
8.4.3.3. Organizacje kulturalne, 1678.4.4. Szwajcaria retoromańskojęzyczna, 167
8.4.4.1. Rys historyczny, 167
8.4.4.2. Standaryzacja języka retoromańskiego, 169
8.4.4.3. Edukacja, 171
8.4.4.4. Sytuacja ludnościowa i językowa Gryzonii na początku XXI w., 173
ZAKOŃCZENIE
BIBLIOGRAFIA, 185
INDEKS OSÓB, 196
INDEKS RZECZOWY, 203
Wstęp, 11
Rozdział 1
GENEZA WIELOKULTUROWOŚCI SZWAJCARII
1.1. Kształtowanie się podłoża dla tradycyjnej wielokulturowości Szwajcarii (do 1291 roku), 13
1.1.1. Czasy prehistoryczne, 13
1.1.2. Epoka celtycka, 14
1.1.3. Wpływy rzymskie i germańskie, 14
1.1.4. Dominacja wpływów germańskich, 15
1.1.5. Epoka frankijska, 16
1.1.6. Rozdrobnienie feudalne, 19
1.1.7. Podsumowanie podrozdziału 1.1, 20
1.2. Narodziny i rozwój Konfederacji Szwajcarskiej do 1798 roku, 21
1.2.1. Konfederacja niemieckojęzyczna 1291–1481, 21
1.2.2. Ekspansja na zachód i południe: początki wielojęzyczności, 28
1.2.3. Reformacja: religijne zróżnicowanie Konfederacji Szwajcarskiej, 34
1.2.4. Rozwój Szwajcarii francuskojęzycznej, 37
1.2.5. Podsumowanie podrozdziału 1.2, 42
Rozdział 2
PIERWSZE PRÓBY INSTYTUCJONALIZACJI WIELOKULTUROWOŚCI SZWAJCARII. OD REPUBLIKI HELWECKIEJ DO PAŃSTWAZWIĄZKOWEGO
2.1. Problem języka, 44
2.2. Problem ludności żydowskiej, 44
2.3. Problem Kościoła katolickiego, 45
2.4. Unitaryzm czy federalizm? Sytuacja wewnętrzna Szwajcarii do 1815 roku, 47
2.5. W drodze ku nowej konstytucji. Polaryzacja społeczeństwa szwajcarskiego w latach 1815–1848, 49
2.6. Konstytucja z 1848 roku, 52
2.7. Podsumowanie rozdziału 2, 55
Rozdział 3
PROCESY GOSPODARCZE I SPOŁECZNE W SZWAJCARII W DRUGIEJ POŁOWIE XIX I NA POCZĄTKU XX WIEKU
3.1. Sfera polityczna. Rewizja konstytucji w 1874 roku, 56
3.2. Rozwój gospodarczy, 58
3.3. Armia i szkolnictwo, 59
3.4. Imigracja, 60
3.5. Świadomość narodowa, 64, 66
3.7. Podsumowanie rozdziału 3, 68
Rozdział 4
SZWAJCARIA W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM I W LATACH II WOJNY ŚWIATOWEJ
4.1. Sytuacja gospodarcza, 70
4.2. Sytuacja społeczna i polityczna, 71
4.3. Szwajcaria w okresie II wojny światowej, 76
4.4. Podsumowanie rozdziału 4, 78
Rozdział 5
SZWAJCARIA W PIERWSZYCH DEKADACH PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ (DO LAT 70. XX w.)
5.1. Zewnętrzna sytuacja polityczna, 80
5.2. Sytuacja gospodarcza i polityka wewnętrzna, 81
5.2.1. Powstanie kantonu Jura, 82
5.3. Problem obcokrajowców, 83
5.3.1. Meandry polityki „otwartych drzwi, 83
5.3.2. Polityka kwot imigracyjnych, 89
5.3.3. Problem azylantów, 90
5.3.4. Kryzys gospodarczy i koniec powojennej fali imigracyjnej, 91
5.3.5. Problem asymilacji, integracji, naturalizacji, 93
5.4. Podsumowanie rozdziału 5, 95
Rozdział 6
PRZEMIANY SPOŁECZEŃSTWA SZWAJCARSKIEGO POD KONIEC XX I NA POCZĄTKU XXI w.
6.1. Fala imigracyjna w latach 80. XX w, 96
6.2. Zmiana międzynarodowego kontekstu migracji. Model trzech i dwóch kręgów imigracyjnych, 97
6.3. Problemu naturalizacji ciąg dalszy, 98
6.4. Nowa ustawa o obcokrajowcach i zmiana prawa arylowego, 100
6.5. Wybory parlamentarne 2007: „Szwajcarska wojna owiec”, 105
6.6. Podsumowanie rozdziału 6. Wielokulturowość Szwajcarii na rozdrożu: próba bilansu otwarcia, 107
Rozdział 7
WIELOKULTUROWOŚĆ SZWAJCARII NA PŁASZCZYŹNIE RELIGIJNEJ
7.1. Wprowadzenie, 110
7.2. Sytuacja kościołów chrześcijańskich w Szwajcarii, 113
7.2.1. Kościół katolicki, 113
7.2.2. Kościoły ewangelicko-reformowane, 116
7.2.3. Kościoły ewangelikalne, 118
7.2.4. Inne grupy protestanckie, 119
7.2.5. Kościół prawosławny, Kościoły staro-orientalne i wschodniokatolickie.120
7.3. Religie niechrześcijańskie, 120
7.3.1. Judaizm, 120
7.3.2. Muzułmanie i islam, 121
7.3.3. Buddyzm, 124
7.3.4. Inne religie niechrześcijańskie, 125
7.4. Relacje wspólnot religijnych z Federacją i kantonami, 125
Uznanie publiczne (öffentliche Anerkennung), 127
7.5. Szkoła publiczna a religia130
7.6. Partie polityczne w Szwajcarii wobec problemów wyznaniowych, 132
7.7. Podsumowanie rozdziału 7, 134
Rozdział 8
PLURALIZM JĘZYKOWY SZWAJCARII
8.1. Wprowadzenie, 135
8.2. Instytucjonalizacja czterojęzyczności w Szwajcarii od 1848 roku, 137
8.2.1. Artykuł językowy w konstytucji z 1848 roku, 137
8.2.2. Pierwsza rewizja artykułu językowego, 139
8.2.3. Druga rewizja artykułu językowego, 140
8.2.4. Sprawa języka w nowej konstytucji federalnej (1996), 144
8.3. Kwestia językowa w edukacji, 146
8.3.1. Problem języka angielskiego, 148
8.4. Wielojęzyczność z perspektywy poszczególnych grup językowych, 152
8.4.1. Szwajcaria niemieckojęzyczna, 152
8.4.2. Szwajcaria francuskojęzyczna, 1558.4.2.1. Sytuacja językowa, 156
8.4.2.2. Röstigraben, 1598.4.3. Szwajcaria włoskojęzyczna, 162
8.4.3.1. Kwestia językowa, 163
8.4.3.2. Sytuacja społeczna, 165
8.4.3.3. Organizacje kulturalne, 1678.4.4. Szwajcaria retoromańskojęzyczna, 167
8.4.4.1. Rys historyczny, 167
8.4.4.2. Standaryzacja języka retoromańskiego, 169
8.4.4.3. Edukacja, 171
8.4.4.4. Sytuacja ludnościowa i językowa Gryzonii na początku XXI w., 173
ZAKOŃCZENIE
BIBLIOGRAFIA, 185
INDEKS OSÓB, 196
INDEKS RZECZOWY, 203
0.00 zł