Wprowadzenie 9
Rozdział I. Stereotyp – wyobrażenie społeczne – obraz
1. Teoria stereotypów narodowych 16
1.1. Stereotyp i pojęcia pokrewne – definicje i wskazanie różnic 16
1.2. Zjawisko stereotypu 18
1.3. Typy stereotypów 21
1.4. Funkcje stereotypów 22
1.5. Geneza stereotypów 24
1.6. Źródła stereotypów 25
2. Teoria „wyobrażeń społecznych” w ujęciu Serge’a Moscoviciego 28
2.1. Czym są wyobrażenia społeczne? Definicja i założenia wstępne 29
2.2. Standaryzujący i preskryptywny charakter wyobrażeń społecznych 30
2.3. Symboliczna i dynamiczna natura wyobrażeń społecznych 31
2.4. Podstawowe funkcje wyobrażeń społecznych 32
2.5. Zakotwiczanie 32
2.6. Obiektyfikacja 34
3. Obraz. Propozycja syntetycznego ujęcia 35
Rozdział II. Poszukiwania „polskości” na włoskim terenie... O metodzie i technikach badań empirycznych
1. Opis metody badawczej 47
1.1. Periodyzacja okresu powojennego i różne obszary analizy 47
1.2. Wybór metody badawczej 50
2. Technika badawcza – źródła oraz wybór próby badawczej 51
2.1. Organizacja i realizacja pogłębionych wywiadów z ekspertami 52
2.2. Analiza treści artykułów prasowych 55
2.3. Gromadzenie informacji na temat wątków polskich we włoskiej literaturze i we włoskim filmie 56
2.4. Obserwacja uczestnicząca 56
Rozdział III. Geneza obrazu Polski i Polaków we Włoszech na tle historii kontaktów polsko-włoskich (do 1945 roku)
1. Kontakty akademickie i naukowe 62
2. Kontakty artystyczne i kulturalne 68
3. Kontakty polityczne i wspólne walki wyzwoleńcze 88
Rozdział IV. Obraz Polski i Polaków w opiniach ekspertów
1. Żołnierze generała Andersa na włoskiej ziemi 104
1.1. Dlaczego polscy żołnierze nie wracali do domu? 106
1.2. Polscy żołnierze we Włoszech – wspomnienia po latach 110
2. Kraj za żelazną kurtyną – stosunek Włochów do polskiego komunizmu oraz do przełomu „solidarnościowego” 112
2.1. Silna Włoska Partia Komunistyczna vs. Polska jako główny sprawca upadku mitu ZSRR 112
2.2. Kontakty polsko-włoskie w czasach PRL. Nastawienie Włochów do przełomów 1956 i 1968 114
2.3. Włosi solidarni z „Solidarnością”? Kwestia Madonny na bramie Stoczni Gdańskiej 118
2.4. Stan wojenny w Polsce. Reakcje społeczeństwa włoskiego 122
2.5. Sentyment do komunizmu i ZSRR we współczesnych Włoszech 122
3. Obraz polskiej imigracji we Włoszech w latach 80. i 90. XX wieku 123
4. Obraz polskiej imigracji we Włoszech – współcześnie 129
4.1. Polacy jako pracownicy 130
4.2. Polscy „niewolnicy” w obozach pracy w Apulii 132
4.3. Od polskiego robotnika do polskiego przedsiębiorcy? 133
4.4. Polacy, którzy powoli zaczynają wierzyć w swoje możliwości 136
4.5. Relacje Polaków z innymi grupami imigranckimi we Włoszech 137
4.6. Pracowici i przedsiębiorczy vs. pijacy i bezdomni 138
5. Karol Wojtyła – Polak, Słowianin, Europejczyk. Postać papieża Jana Pawła II a obraz Polski i Polaków we Włoszech 141
5.1. Wojtyła – papa z dalekiego kraju 141
5.2. Wojtyła i Ratzinger. O stosunku Włochów do dwóch papieży. Próba porównania 142
5.3. Santo subito, ale nie według wszystkich. Krytyka Jana Pawła II we Włoszech 144
5.4. „Polacy osieroceni”. Co się zmieniło w obrazie Polaków po śmierci Jana Pawła II 146
5.5. Wpływ papieża Jana Pawła II na postrzeganie Polaków we Włoszech 148
6. Współczesny obraz polskiego Kościoła we Włoszech 149
7. Kultura polska we Włoszech151
7.1. Działalność Instytutu Polskiego w opiniach ekspertów 153
7.2. Znane nazwiska polskich twórców kultury 155
7.3. Współczesna kondycja polskiej kultury. W poszukiwaniu „mocnego punktu” 157
7.4. Polska kultura we Włoszech w latach 80. XX wieku 161
7.5. Polska kultura w mediach włoskich 162
8. Zainteresowanie Włochów Polską na tle zainteresowania innymi krajami 163
9. Najpopularniejsze stereotypy Polaków we Włoszech. Próba zestawienia 169
9.1. Polak lavavetri 169
9.2. Polak – pijak i biedak z dalekiego kraju 171
9.3. Polka – kobieta, którą można zdobyć za pomocą nylonowych pończoch i długopisu 172
9.4. Polski hydraulik, czyli Polak rubalavoro 174
9.5. Polka – pani sprzątająca i opiekunka osób starszych (colf i badante) 177
9.6. Obraz współczesny: Polak – „przezroczysty”? 180
9.7. Polak – „poliglota” 181
10. Co się zmieniło w obrazie Polski po jej wejściu do UE? 182
11. Polska z punktu widzenia turystyki 190
11.1. Opinia ośrodka odpowiedzialnego za promocję turystyczną Polski we Włoszech 191
11.2. Opinie pozostałych ekspertów 195
12. Wizerunek Polski i polityka promocyjna naszego kraju we Włoszech 198
12.1. Punkt widzenia przedstawicieli polskiej dyplomacji 198
12.2. Jaka strategia promocyjna dla Polski? Kilka propozycji 203
Rozdział V. Analiza obrazu Polski i Polaków we włoskiej prasie
1. Polska i Polacy we włoskiej prasie przed wejściem do UE. Analiza artykułów prasowych w okresie wrzesień 2002–kwiecień 2003 213
1.1. „Corriere della Sera” 218
1.2. „la Repubblica” 227
1.3. „Avvenire” 232
1.4. „Panorama” 237
1.5. Uwagi końcowe 244
2. Polska i Polacy we włoskiej prasie po wejściu do UE. Analiza artykułów prasowych w okresie październik 2006–maj 2007 245
2.1. Polska w UE 249
2.2. Postać Jana Pawła II w tekstach włoskich dziennikarzy 254
2.2.1. Wspomnienia kardynała Dziwisza o papieżu – recenzje książki Una vita con Karol 254
2.2.2. Proces beatyfikacyjny Jana Pawła II oraz wspomnienia w rocznicę śmierci 258
2.2.3. Inne materiały o polskim papieżu 259
2.3. Kościół w Polsce 261
2.3.1. Lustracja wśród polskich księży – przypadek biskupa Wielgusa 261
2.3.2. Przypadek Radia Maryja 264
2.3.3. Kondycja polskiego Kościoła 265
2.3.4. Postać kardynała Dziwisza 266
2.4. Polskie wydarzenia bieżące 266
2.4.1. Polska sytuacja polityczna 267
2.4.2. Sprawy gospodarcze 284
2.4.3. Sprawy społeczno-obyczajowe 288
2.4.4. Polska kultura 296
2.5. Nazwiska Polaków, znanych i mniej znanych, pojawiające się w artykułach 303
2.6. Historia Polski 308
2.6.1. „Solidarność” 308
2.6.2. Holocaust 309
2.6.3. II wojna światowa 312
2.7. Polacy we Włoszech 313
2.8. Inne 315
2.9. Uwagi końcowe 316
Rozdział VI. Obraz Polski i Polaków we włoskiej kulturze symbolicznej
1. Wątki polskie w literaturze i poezji włoskiej 321
1.1. Edoardo Albinati, Il polacco lavatore di vetri 321
1.2. Sebastiano Vassalli, La notte del lupo 328
1.3. Pier Paolo Pasolini, Ragazzi di Vita 329
1.4. Wątki polskie u Umberto Eco oraz Italo Calvino 331
1.5. Polacy we włoskiej poezji: Antonella Anedda – wybrane wiersze 332
2. Wątki polskie we włoskim filmie 333
2.1. Un sacco bello – reż. Carlo Verdone 333
2.2. La Ballata dei lavavetri – reż. Peter del Monte 336
2.3. Karol, un uomo diventato Papa (2005), Karol, un Papa rimasto uomo (2006) – reż. Giacomo Battiato 338
2.4. Notturno bus – reż. Davide Marengo 339
2.5. Non sono io – reż. Gabriele Iacovone 339
2.6. La strada di Levi – reż. Davide Ferrario i Marco Belpoliti 340
2.7. Jerzy Stuhr oraz niektóre polskie aktorki robiące karierę we Włoszech341
3. Elementy obrazu Polski i Polaków w innych obszarach włoskiej kultury 343
Kilka uwag na zakończenie 345
Bibliografia 349
Spis tabel 365