Geneza "ostatecznego rozwiązania” to praca o przełomowym charakterze, gruntownie udokumentowana i napisana klarownym językiem, odsłania decydujący rozdział dziejów Holokaustu.

To najbardziej drobiazgowa, starannie przeprowadzona i wszechstronna analiza ewolucji polityki nazistów wobec Żydów, począwszy od prześladowań i „czystek etnicznych” w roku 1939, po „ostateczne rozwiązanie” w postaci Holokaustu w 1942.

Koncentrując się na okresie między napaścią Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku, w wyniku której pod kontrolą niemiecką znalazły się niemal dwa miliony „dodatkowych” Żydów, a początkiem deportacji Żydów do obozów zagłady wiosną 1942 roku, Christopher R. Browning opisuje, jak doszło do tego, że na ziemiach okupowanej Polski utworzono laboratorium dla eksperymentów w dziedzinie polityki rasowej. Wyjaśnia, w jaki sposób późniejszy atak na Związek Sowiecki umożliwił dalszą radykalizację nazistowskiej polityki antyżydowskiej i zapoczątkował „ostateczne rozwiązanie”.

Skrupulatnie dokumentując proces, który doprowadził do Holokaustu, Browning wykazuje, że Adolf Hitler przez cały czas odgrywał główną rolę w podejmowaniu najważniejszych decyzji, aprobując eskalację nazistowskich prześladowań Żydów w okresach euforii wywołanej przez sukcesy militarne.


Robi wielkie wrażenie... Nie jest to literatura rozrywkowa, lecz jedno z najgłębszych, choć nie bezpośrednich, rozważań nad przejawami ludzkiej niegodziwości w XX wieku. Czytajcie i płaczcie.

Posługując się w mistrzowski sposób źródłami archiwalnymi i literaturą pomocniczą Browning wprowadza swoich czytelników w proces stopniowej radykalizacji polityki nazistów, jaki miał miejsce w kluczowych miesiącach po wybuchu II wojny światowej... Książka ta z pewnością zostanie uznana za fundamentalną pracę na temat genezy Holokaustu.

Im chętniej przywódcy nazistów mówili o radykalnych rozwiązaniach, fundamentalnych rozwiązaniach, rozwiązaniach totalnych, wyplenieniu, całkowitej likwidacji i ostatecznym rozwiązaniu, tym bardziej stawało się oczywiste na czym będzie ono polegać. Browning prowadzi nas tam krok po kroku z niezawodnym intelektualnym mistrzostwem, omijając jeden fałszywy trop za drugim. Trudno sobie wyobrazić, by w możliwej do przewidzenia przyszłości jakakolwiek książka mogła przewyższyć pracę Browninga.
    

Książka Browninga to lektura obowiązkową dla wszystkich zainteresowanych problematyką Shoah.

Książka ta jest najbardziej wszechstronną pracą Browninga – staranna analiza materiałów źródłowych łączy się w niej z zarysowaniem szerokiego tła geograficznego oraz dialogiem historiozoficznym, prowadzonym zarówno w tekście, jak i w przypisach. Jest ze wszech miar godna lektury i studiów... W obliczu poważnych problemów z interpretacją, solidni naukowcy starannie analizują najistotniejsze dokumenty, rozważają alternatywy i wyjaśniają na jakiej podstawie doszli do takich, a nie innych wniosków. W swojej doskonałej książce Browning i Matthäus uczynili to i jeszcze więcej.
Richard Breitman, Central European History   

 

Christopher R. Browning jest profesorem historii; wykłada na Uniwersytecie Karoliny Północnej w Chapel Hill. 

PATRONAT MEDIALNY