EN
Okładka książki Władza liter
Spis treści, fragmenty, recenzje

Władza liter

Polskie procesy modernizacyjne a awangarda

Seria: Awangarda / Rewizje

Liczba stron: 354 Format: 15,8x23,5 cm Rok wydania: 2022 Data premiery: 30.09.2022 Data wydania e-booka: 28.02.2023

Opis książki

Nauka pisania i czytania miała stanowić w II RP narzędzie z jednej strony modernizacji i emancypacji klas niewykształconych, z drugiej ‒ tworzenia zestandaryzowanej językowo kultury narodowej. W wielu ówczesnych dyskursach analfabetyzm utożsamiany był z „ciemnotą” i zagrożeniem dla życia społecznego, słowo pisane zaś ‒ z cywilizacją i partycypacją w życiu publicznym. W książce Władza liter zastanawiam się, jak przekonania te były przetwarzane i parodiowane przez polską awangardę, zwłaszcza warszawskich futurystów. Czym na tle ówczesnych dyskursów psychologicznych i grafologicznych były awangardowe eksperymenty z pisaniem automatycznym? Dlaczego ortograficzne wybryki futurystów budziły w II RP ogromną panikę moralną i w ramach jakich dyskusji dotyczących polityki językowej były oceniane? Dlaczego projekty eugeniczne II RP poruszały problem analfabetyzmu i co oznaczało to dla sztuki? I dlaczego młodość, postęp oraz demokratyzacja kultury mogły się awangardzie kojarzyć z niszczeniem słowa drukowanego?

Polska awangarda była formacją intelektualną, która zrozumiała konsekwencje kulturowe starych i nowych mediów i zaczęła systematycznie pytać o to, w jaki sposób przemiana praktyk komunikacyjnych może powodować przemianę społeczeństwa. Podjęta przez awangardę krytyka kultury wiodła przez krytykę języka, ta natomiast przez krytykę mediów. W swej książce chciałam pokazać, w jak złożonym polu kulturowym działy się jej eksperymenty i w jak trudnym kontekście dyskursywnym przyszło jej funkcjonować. Nie jest to zatem publikacja ściśle o awangardzie. To publikacja usiłująca przedstawić, jak złożoną, wymagającą i kuszącą nowymi nadziejami epoką było polskie międzywojnie.

„Książka Marty Rakoczy dotyczy tematów z pozoru dobrze opracowanych, takich jak witalizm futurystów, awangardowe eksperymenty typograficzne czy surrealistyczne écriture automatique. Autorka rozpatruje je jednak w sposób nowatorski, sytuując badane zjawiska w szerokiej perspektywie antropologii słowa. Rozbudowuje też szczegółowe konteksty historyczne – w przypadku wyżej przywołanych zagadnień są to: projekt demografii, idee eugeniczne i panika moralna na tle onanizmu, kodyfikacja ortografii, rozwój dialektologii, wielojęzyczność i wieloalfabetyczność II RP, wreszcie kariera grafologii i kryminologii oraz moda na spirytyzm i psychografię – osadzając w ten sposób teksty programowe i literackie w gęstym splocie dyskursów międzywojennej Europy i Polski. Od strony gatunkowej Władza liter sytuuje się pomiędzy rozprawą naukową a zbiorem esejów; zdyscyplinowanemu wywodowi towarzyszy eseistyczny luz, umożliwiający mnożenie dygresji i bardziej osobisty ton, a w efekcie zaanektowanie nowych obszarów namysłu. Wszystkie te manewry sprawiają, że książka tchnie intelektualną wolnością i przynosi prawdziwe interpretacyjne odkrycia”.
Z recenzji dr. hab. Jerzego Franczaka, prof. UJ

Proces przedzierania się przez źródła, zwłaszcza polskiej prasy międzywojennej, pokazał mi ostateczną nieadekwatność propozycji awangardystów wobec wyzwań epoki oraz dramat alienacji ówczesnej sztuki uzależnionej od mitów, które chciała poddać krytyce, i wyobcowanej ze społecznego kontekstu, który zamierzała rozpoznać i przekształcać. Sztuki nieszczęśliwie zagubionej w prometejskich marzeniach o emancypacji tych, którzy woleli podejmować inne, alternatywne wysiłki emancypacyjne, a nieraz w proponowaną emancypację nie wierzyli. Awangarda stała się dla mnie soczewką pokazującą dramat wieku XX, błędne nadzieje rozwiązania kryzysu Europy, jej tożsamości i kształtujących ją mediów. Kryzysu, z którego wszelkimi konsekwencjami i nowymi odsłonami borykamy się do dziś i który zasadniczo – korzystając z kategorii Chantal Delsol – oznacza dekonstrukcję zapoczątkowanych ponad dwa tysiące lat temu „architektur sensu” zorientowanych na kategorię prawdy i wspólnego dobra. Właśnie kryzysem tych architektur, jak dowodzę w tej książce, zajmowała się intensywnie międzywojenna awangarda. Zrozumiała ona i głęboko przeżyła fakt, że wraz z kryzysem sensu człowiek zagrożony jest nie tylko utratą jednostkowej wiary w znaczenie własnej egzystencji, ale przede wszystkim tym, iż odpowiedź na mające rodowód jeszcze starożytny pytanie „jak dobrze żyć?” – które zdaniem Delsol ponownie zastąpiło nowożytne pytanie „czym jest prawda?” – nie będzie już leżeć w gestii jednostki, lecz technokratycznych instytucji władzy wspartych stosownym aparatem nowoczesnej piśmienności. Aparatem – dodajmy – który współcześnie jest znacznie bardziej opresyjny, bo zdepersonalizowany i cyfrowy.
Fragment książki
Język publikacji polski
Wydanie pierwsze
Autorzy Marta Rakoczy
Projekt okładki Anna Sadowska
ISBN: 978-83-233-5135-1
e-ISBN (pdf): 978-83-233-7347-6
Kraj pochodzenia producenta: Polska

Polecamy także:

POLECANE KSIĄŻKI

Barry Hatton

Lizbona

(Oprawa miękka ze skrzydełkami)

49,99 zł
34,99 zł
Marcus Rosenlund

Gdy pogoda zmienia bieg historii

(Oprawa miękka ze skrzydełkami)

49,99 zł
34,99 zł
Makoto Shinkai, Naruki Nagakawa

Ona i jej kot

(Oprawa miękka ze skrzydełkami)

33,99 zł
23,79 zł
Okładka książki Dialog motywujący. Jak pomóc ludziom w zmianie i rozwoju
William R. Miller, Stephen Rollnick

Dialog motywujący. Jak pomóc ludziom w zmianie i rozwoju

(Oprawa miękka ze skrzydełkami)

75,00 zł
52,50 zł

NOWOŚCI

Okładka książki Kraszewski
Mateusz Skucha

Kraszewski

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

47,25 zł
33,08 zł
Okładka książki Eine holprige Reise durch die Landschaft der deutschen Präfixverben
47,25 zł
33,08 zł
Okładka książki UBU lab. Raporty techniczne 2016-2024
red. Piotr Marecki

UBU lab. Raporty techniczne 2016-2024

( Oprawa zintegrowana )

46,20 zł
32,34 zł
Okładka książki Obecność lęku
red. Mateusz Falkowski

Obecność lęku

( Oprawa miękka )

54,60 zł
38,22 zł
okładka książki Azjatycka Wielka Gra
Piotr Kłodkowski

Azjatycka Wielka Gra

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

93,45 zł
65,42 zł
Okładka książki Zarys systemu prawa pracy. Tom 3
Arkadiusz Sobczyk

Zarys systemu prawa pracy. Tom 3

( Oprawa twarda )

115,50 zł
80,85 zł
Okładka ksiązki Dzieci szatana, Il regno doloroso
Stanisław Przybyszewski

Dzieci szatana, Il regno doloroso

( Oprawa twarda )

91,35 zł
63,95 zł
Okładka książki Progress in Latin America (in the post-Covid reality)
47,25 zł
33,08 zł
Okładka książki Eine holprige W poszukiwaniu doskonałości dydaktycznej
red. Iwona Maciejowska , Anna Sajdak-Burska

W poszukiwaniu doskonałości dydaktycznej

( Oprawa miękka )

48,30 zł
33,81 zł
Okładka książki Źródła przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw sektora MŚP produkujących meble w Polsce
Mateusz Janas

Źródła przewagi konkurencyjnej

( Oprawa miękka )

51,45 zł
36,02 zł
okładka książki Siła precyzji
Simon Winchester

Siła precyzji

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

80,99 zł
56,69 zł
Okładka ksiązki Antologia
Jan Stobajos

Antologia

( Oprawa miękka )

49,35 zł
34,55 zł
Okładka książki Integracja europejska
Krzysztof Berbeka

Integracja europejska

( Oprawa miękka )

47,25 zł
33,08 zł
Okładka książki Henri Michaux - artiste aux multiples experiences / Henri Michaux - artysta o wielu doświadczeniach
red. Olga Bartosiewicz-Nikolaev , Karolina Czerska , Wacław Rapak

Henri Michaux - artiste aux multiples experiences / Henri Michaux - artysta o wielu doświadczeniach

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

46,20 zł
32,34 zł
okładka ksiązki Badania oparte na danych dotyczących zdrowia
51,45 zł
36,02 zł
Okładka ksiązki Środowisko społeczne a dobrostan i podmiotowość uczniów
Joanna Trzópek-Paszkiewicz

Środowisko społeczne a dobrostan i podmiotowość uczniów

( Oprawa miękka )

49,35 zł
34,55 zł
Okładka książki Refleksje latynoamerykanistyczne
red. Karolina I. Kaleta

Refleksje latynoamerykanistyczne

( Oprawa miękka )

47,25 zł
33,08 zł
Okładka książki K-pop
red. Suk-Young Kim

K-pop

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

76,99 zł
53,89 zł
Okładka książka Kuchnia narodowa
Anya von Bremzen

Kuchnia narodowa

( Oprawa miękka ze skrzydełkami )

63,99 zł
44,79 zł
Okładka książki Człowiek, samorząd i państwo wobec zagrożeń zabytków w trakcie pokoju i w czasie wojny
red. Piotr Dobosz , Adam Kozień , Joanna Kotulska , Aleksander Pyrzyk , Tomasz Waltoś

Człowiek, samorząd i państwo wobec zagrożeń zabytków w trakcie pokoju i w czasie wojny

( Oprawa miękka )

47,25 zł
33,08 zł

Ta strona wykorzystuje pliki cookies.

Dowiedz się więcej...