Stara rebeliantka
Studia nad semantyką obrazu
Liczba stron: 384
Format: B5
Rok wydania: 2011
Data premiery: 14.02.2011
Opis książki
Tytułowa stara rebeliantka to figura mająca moc wyzwalania z ram otaczających praw. W swym wizualnym i językowym wymiarze przyjmuje kształt lubieżnej, starej pijaczki (łac. anus ebria), której wulgarne zachowanie jest odwróceniem naturalnego, pożądanego przez społeczeństwo stanu bycia.
Ten szczególny obraz został zbudowany na anty-ideach, kliszach łamiących lub w bardzo wyraźny sposób naruszających kulturowe tabu, jak kobiece pijaństwo, swoboda seksualna czy wyzwolenie spod władzy ukształtowanych przez tradycję norm. Tylko tak skrajnie wyrazista konstrukcja mogła stać się fundamentem dla znaku wyrażającego jednocześnie idee protestu i nadziei. Z wnętrza swego ciała-obrazu „pijana starucha” czerpie więc swoją moc uzdrawiania (remediatio), pocieszenia (consolatio), wyzwalania (liberatio) i negacji śmierci (negatio mortis). Jako kpiarska i komiczna „demaskatorka” norm i zasad postać ta stała się jednym z bardziej charakterystycznych znaków „eschatologii upojenia”. W obecnej kulturze relacje obrazu „starej pijanej kobiety” ze sferą sacrum uległy znacznemu zatarciu. Dziś jej bunt zdaje się mieć głównie wymiar naturalistyczny, tymczasem polska literatura współczesna odkrywa tę postać na nowo, przywołując zapomniane konteksty, odsłania eschatologiczny sens tej konstrukcji. „Stara pijaczka” znów staje się pełną ekspresji „dionizyjską starą babą”, jej realistyczny „szkielet” ponowie obrasta w warstwy należnych tej postaci sensów, treści i ulotnych metafor.
Wysoce oryginalne trans-dyscyplinowe studium przypadku nie mające precedensu w literaturze przedmiotu, stanowiące ewenement wśród bieżących publikacji polskiego środowiska humanistycznego […] wykonane na bardzo wysokim poziomie profesjonalnego warsztatu, a przy tym stanowiące dobrze napisaną i ciekawą propozycję lekturową.
Dr Sebastian Borowicz (ur. 1978), archeolog klasyczny, zajmuje się zagadnieniami związanymi ze sztuką i archeologią starożytnej Grecji i Cypru.
Dr Joanna Hobot (ur. 1969), literaturoznawca, metodyk, teatrolog, autorka książki Gra z cenzurą w poezji Nowej Fali 1968 – 1976, pracownik Wydziału Polonistyki UJ.
Prof. dr hab. Renata Przybylska (ur. 1957),polonistka, językoznawczyni specjalizująca się w zakresie semantyki, leksykologii i leksykografii, socjolingwistyki i retoryki oraz kognitywistyki, autorka kilkudziesięciu artykułów naukowych z tego zakresu i kilku książek, współautorka Słownika współczesnego języka polskiego. Zawodowo związana z Wydziałem Polonistyki UJ
Ten szczególny obraz został zbudowany na anty-ideach, kliszach łamiących lub w bardzo wyraźny sposób naruszających kulturowe tabu, jak kobiece pijaństwo, swoboda seksualna czy wyzwolenie spod władzy ukształtowanych przez tradycję norm. Tylko tak skrajnie wyrazista konstrukcja mogła stać się fundamentem dla znaku wyrażającego jednocześnie idee protestu i nadziei. Z wnętrza swego ciała-obrazu „pijana starucha” czerpie więc swoją moc uzdrawiania (remediatio), pocieszenia (consolatio), wyzwalania (liberatio) i negacji śmierci (negatio mortis). Jako kpiarska i komiczna „demaskatorka” norm i zasad postać ta stała się jednym z bardziej charakterystycznych znaków „eschatologii upojenia”. W obecnej kulturze relacje obrazu „starej pijanej kobiety” ze sferą sacrum uległy znacznemu zatarciu. Dziś jej bunt zdaje się mieć głównie wymiar naturalistyczny, tymczasem polska literatura współczesna odkrywa tę postać na nowo, przywołując zapomniane konteksty, odsłania eschatologiczny sens tej konstrukcji. „Stara pijaczka” znów staje się pełną ekspresji „dionizyjską starą babą”, jej realistyczny „szkielet” ponowie obrasta w warstwy należnych tej postaci sensów, treści i ulotnych metafor.
Wysoce oryginalne trans-dyscyplinowe studium przypadku nie mające precedensu w literaturze przedmiotu, stanowiące ewenement wśród bieżących publikacji polskiego środowiska humanistycznego […] wykonane na bardzo wysokim poziomie profesjonalnego warsztatu, a przy tym stanowiące dobrze napisaną i ciekawą propozycję lekturową.
prof. dr hab. Ryszard Nycz
Dr Sebastian Borowicz (ur. 1978), archeolog klasyczny, zajmuje się zagadnieniami związanymi ze sztuką i archeologią starożytnej Grecji i Cypru.
Dr Joanna Hobot (ur. 1969), literaturoznawca, metodyk, teatrolog, autorka książki Gra z cenzurą w poezji Nowej Fali 1968 – 1976, pracownik Wydziału Polonistyki UJ.
Prof. dr hab. Renata Przybylska (ur. 1957),polonistka, językoznawczyni specjalizująca się w zakresie semantyki, leksykologii i leksykografii, socjolingwistyki i retoryki oraz kognitywistyki, autorka kilkudziesięciu artykułów naukowych z tego zakresu i kilku książek, współautorka Słownika współczesnego języka polskiego. Zawodowo związana z Wydziałem Polonistyki UJ
Język publikacji
Polski/Polish
Wydanie
pierwsze
Autorzy
Sebastian Borowicz
, Joanna Hobot-Marcinek
, Renata Przybylska
ISBN: 978-83-233-2997-8
Kraj pochodzenia producenta: Polska
POLECANE KSIĄŻKI
NOWOŚCI
Progress in Latin America (in the post-Covid reality) / Progreso en América Latina (en una realidad post-Covid)
( Oprawa miękka )
47,25
zł
37,80
zł
Stara rebeliantka
Studia nad semantyką obrazu
SPIS TREŚCI
Wstęp (S. Borowicz)
Rozdział I Maska Sylenis (S. Borowicz)
Bibliografia
Spis tabel i ilustracji
Indeksy
Rozdział I Maska Sylenis (S. Borowicz)
1. Eschatologia upojeniaRozdział II „O winożłopki! O baby pijaczki”. Językowy obraz „pijanej staruchy” w literaturze antycznej (S. Borowicz, R. Przybylska)
2. Uchylić zasłonę śmierci
3. Nowożytne intermezzo
Antyk
1. Język – obraz – literaturaRozdział III Znak zapomnianej eschatologii (S. Borowicz)
2. Pojęcia γραῦς i anus – sieć semantyczna „kobiecej starości”
2.1 Leksem γραῦς3. Leksykalizacja pojęcia „starej pijaczki”
2.2 Leksem anus
4. Profile semantyczne „starej pijanej kobiety” w tekstach greckich i łacińskich
4.1 Wygląd i wiek: anus deformis5. Stara baba to dzban na wino
4.2 Usposobienie i typowe zachowania
4.2.1 Gadatliwość:Multiloqua et multibiba, est anus4.3 Typowe sytuacje, w których uczestniczą stare pijące kobiety
4.2.2 Pijaństwo: nomen Leaenae est, multibiba atque merobiba
4.2.3 Rozwiązłość: „dostałem się na nocleg do pewnej karczmarki, niejakiej Meroe, starki wprawdzie, ale jeszcze mocno jurnej”
4.4 Typowe role społeczne związane ze starymi pijącymi kobietami
4.4.1 Rajfurki, hetery i karczmarki: „Na straży u drzwi stoi koczota starucha/ A ta lubi pociągnąć dobrze”
4.4.2 Piastunki „Kto ukochane twe dziecię…opróżnił?”
4.4.3 Kapłanki, guślarki, wiedźmy i bachantki: „Maciora w ludzkim kształcie, pijaczka i wiedźma”
6. Językowy obraz reviviscentia
1. Pocieszająca moc obrazówRozdział IV Językowy obraz „starej pijanej kobiety” w polszczyźnie (R. Przybylska)
2. Postać – wizerunek – znak: „Lubieżna i pijana starucha o twarzy bardzo szpetnej”
3. Obraz i literatura
3.1 Žραῦς μέθσση w brzuchu wieloryba – literacki obraz przejścia4. Obraz i sztuka
3.1.1.Stara pijaczka, kordaks i ketos3.2. Fantasmagoria śmierci vs fantasmagoria obrazu
3.1.2 Konstrukcja postaci
3.1.3 Konstrukcja sceny
4.1 Žραῦς οἰνοφόρος – „starucha pełna wina”5. Žραῦς οἰνοφόρος jako znak remediatio i zwycięstwa wina
4.2 Rodzina przedstawień typu anus ebria w okresie hellenistycznym i rzymskim
4.3 Archaiczne i klasyczne prototypy
4.4 Rzymskie kopie γραῦς οἰνοφόρος – analiza semantyczna obrazu
4.4.1 „Starość bowiem cień śmierci rzuca” – kobieca starość jako znak4.5 Anus ebria est Zmyrnae in primis incluta – stara pijaczka ze Smyrny
4.4.2 Ekspresja twarzy
4.4.3 Strój
4.4.4 „Zataczająca się od pijaństwa flasza” – atrybut
4.4.5 „Gromada starych wiedźm, siedząca/ W kuczki, w żałości grzęznąc niemey” – pozycja postaci
4.5.1 Pliniusz, Mucjanus i Myron4.6 Funkcja rzymskich kopii
4.5.2 Kontekst religijny smyrneńskiej rzeźby
6. „Co ostatecznie w tej babie siedzi?”
7. La monde renversé
Współczesność
Rozdział V Wobec śmierci i upojenia. Dionizyjska baba w polskiej literaturze współczesnej (J. Hobot)1. Podejście metodologiczne: analiza semantyczna i onomazjologiczna
1.1.1 Zespół cech definicyjnych i fasety (aspekty znaczenia)2. Pojęcie „starej pijanej kobiety” w ujęciu onomazjologicznym
1.1.2 Kolokacje i pozycje składniowe
3. Struktura kognitywna leksemu „baba”
3.1.1 Etymologia4. Pozostałe leksemy
3.1.2 Współczesne znaczenia
3.1.3 Rodzina słowotwórcza wyrazu „baba”
3.1.4 Frazeologia
3.1.5 Kolokacje
3.1.6 Parametry semantyczne
3.1.7 Definicja kognitywna słowa „baba”
4.1.1 Żona5. Atrybut upojenia
4.1.2 Matka
4.1.3 Kobieta
4.1.4 Niewiasta
4.1.5 Pani
4.1.6 Dziewczyna
4.1.7 Starucha
6. Figura „starej pijanej kobiety” w folklorze oraz literaturze staropolskiej
1. „Dlaczego nie chcecie stworzyć mitologii nowej?”Rozdział VI Zakończenie: Stara rebeliantka (J. Hobot)
2. Dionizyjska baba
2.1 „Raskolnikow uderza siekierą”
2.2 „Lubię stare kobiety”
2.3 Źródło młodości
2.4 „Piję późne wino”
2.5 „Szczęśliwa jak hipopotam”
2.6 „A ja cię synku rodziłam na wieczne konanie”
2.7 „Dziecko to ja”
2.8 Stary Sokrates – stara Baubo
2.9 „Wciągnę go w siebie”
2.10 „Na pohybel szczawiom!”
2.11 „Nigdy jeszcze tak władczy nie wydał się Eros”
2.12 „Won ty z cuchnącą dziurą”
2.13 „Ciągle coś dźwigam, jak ten tragarz stary:/ Ciebie przygniotą już milsze ciężary”
2.14 „Stary lubieżny dziadu pora tobie do grobu”
2.15„Szalona starość”
2.16 Wie eine Mädchen
2.17„Oszukana”
2.18 Pergamońscy barbarzyńcy
2.19 Omofagia
2.20 Stara Ofelia
1. „Filozofia…żeńskiej szpary”
2. Je déteste mon visage
3. „Ta stara pijaczka – Europa”
Bibliografia
Spis tabel i ilustracji
Indeksy
Stara rebeliantka
Studia nad semantyką obrazu
SPIS TREŚCI
Wstęp (S. Borowicz)
Rozdział I Maska Sylenis (S. Borowicz)
Bibliografia
Spis tabel i ilustracji
Indeksy
Rozdział I Maska Sylenis (S. Borowicz)
1. Eschatologia upojeniaRozdział II „O winożłopki! O baby pijaczki”. Językowy obraz „pijanej staruchy” w literaturze antycznej (S. Borowicz, R. Przybylska)
2. Uchylić zasłonę śmierci
3. Nowożytne intermezzo
Antyk
1. Język – obraz – literaturaRozdział III Znak zapomnianej eschatologii (S. Borowicz)
2. Pojęcia γραῦς i anus – sieć semantyczna „kobiecej starości”
2.1 Leksem γραῦς3. Leksykalizacja pojęcia „starej pijaczki”
2.2 Leksem anus
4. Profile semantyczne „starej pijanej kobiety” w tekstach greckich i łacińskich
4.1 Wygląd i wiek: anus deformis5. Stara baba to dzban na wino
4.2 Usposobienie i typowe zachowania
4.2.1 Gadatliwość:Multiloqua et multibiba, est anus4.3 Typowe sytuacje, w których uczestniczą stare pijące kobiety
4.2.2 Pijaństwo: nomen Leaenae est, multibiba atque merobiba
4.2.3 Rozwiązłość: „dostałem się na nocleg do pewnej karczmarki, niejakiej Meroe, starki wprawdzie, ale jeszcze mocno jurnej”
4.4 Typowe role społeczne związane ze starymi pijącymi kobietami
4.4.1 Rajfurki, hetery i karczmarki: „Na straży u drzwi stoi koczota starucha/ A ta lubi pociągnąć dobrze”
4.4.2 Piastunki „Kto ukochane twe dziecię…opróżnił?”
4.4.3 Kapłanki, guślarki, wiedźmy i bachantki: „Maciora w ludzkim kształcie, pijaczka i wiedźma”
6. Językowy obraz reviviscentia
1. Pocieszająca moc obrazówRozdział IV Językowy obraz „starej pijanej kobiety” w polszczyźnie (R. Przybylska)
2. Postać – wizerunek – znak: „Lubieżna i pijana starucha o twarzy bardzo szpetnej”
3. Obraz i literatura
3.1 Žραῦς μέθσση w brzuchu wieloryba – literacki obraz przejścia4. Obraz i sztuka
3.1.1.Stara pijaczka, kordaks i ketos3.2. Fantasmagoria śmierci vs fantasmagoria obrazu
3.1.2 Konstrukcja postaci
3.1.3 Konstrukcja sceny
4.1 Žραῦς οἰνοφόρος – „starucha pełna wina”5. Žραῦς οἰνοφόρος jako znak remediatio i zwycięstwa wina
4.2 Rodzina przedstawień typu anus ebria w okresie hellenistycznym i rzymskim
4.3 Archaiczne i klasyczne prototypy
4.4 Rzymskie kopie γραῦς οἰνοφόρος – analiza semantyczna obrazu
4.4.1 „Starość bowiem cień śmierci rzuca” – kobieca starość jako znak4.5 Anus ebria est Zmyrnae in primis incluta – stara pijaczka ze Smyrny
4.4.2 Ekspresja twarzy
4.4.3 Strój
4.4.4 „Zataczająca się od pijaństwa flasza” – atrybut
4.4.5 „Gromada starych wiedźm, siedząca/ W kuczki, w żałości grzęznąc niemey” – pozycja postaci
4.5.1 Pliniusz, Mucjanus i Myron4.6 Funkcja rzymskich kopii
4.5.2 Kontekst religijny smyrneńskiej rzeźby
6. „Co ostatecznie w tej babie siedzi?”
7. La monde renversé
Współczesność
Rozdział V Wobec śmierci i upojenia. Dionizyjska baba w polskiej literaturze współczesnej (J. Hobot)1. Podejście metodologiczne: analiza semantyczna i onomazjologiczna
1.1.1 Zespół cech definicyjnych i fasety (aspekty znaczenia)2. Pojęcie „starej pijanej kobiety” w ujęciu onomazjologicznym
1.1.2 Kolokacje i pozycje składniowe
3. Struktura kognitywna leksemu „baba”
3.1.1 Etymologia4. Pozostałe leksemy
3.1.2 Współczesne znaczenia
3.1.3 Rodzina słowotwórcza wyrazu „baba”
3.1.4 Frazeologia
3.1.5 Kolokacje
3.1.6 Parametry semantyczne
3.1.7 Definicja kognitywna słowa „baba”
4.1.1 Żona5. Atrybut upojenia
4.1.2 Matka
4.1.3 Kobieta
4.1.4 Niewiasta
4.1.5 Pani
4.1.6 Dziewczyna
4.1.7 Starucha
6. Figura „starej pijanej kobiety” w folklorze oraz literaturze staropolskiej
1. „Dlaczego nie chcecie stworzyć mitologii nowej?”Rozdział VI Zakończenie: Stara rebeliantka (J. Hobot)
2. Dionizyjska baba
2.1 „Raskolnikow uderza siekierą”
2.2 „Lubię stare kobiety”
2.3 Źródło młodości
2.4 „Piję późne wino”
2.5 „Szczęśliwa jak hipopotam”
2.6 „A ja cię synku rodziłam na wieczne konanie”
2.7 „Dziecko to ja”
2.8 Stary Sokrates – stara Baubo
2.9 „Wciągnę go w siebie”
2.10 „Na pohybel szczawiom!”
2.11 „Nigdy jeszcze tak władczy nie wydał się Eros”
2.12 „Won ty z cuchnącą dziurą”
2.13 „Ciągle coś dźwigam, jak ten tragarz stary:/ Ciebie przygniotą już milsze ciężary”
2.14 „Stary lubieżny dziadu pora tobie do grobu”
2.15„Szalona starość”
2.16 Wie eine Mädchen
2.17„Oszukana”
2.18 Pergamońscy barbarzyńcy
2.19 Omofagia
2.20 Stara Ofelia
1. „Filozofia…żeńskiej szpary”
2. Je déteste mon visage
3. „Ta stara pijaczka – Europa”
Bibliografia
Spis tabel i ilustracji
Indeksy
Wybierz rozdziały:
Wartość zamówienia:
0.00 zł