SPIS TREŚCI
PRZEDMOWA 11
Wprowadzenie 11
Zakres tematyczny książki 12
Rozdział 1. „Zeszyty Prasoznawcze” a Ośrodek Badań Prasoznawczych (OBP) – małżeństwo niemal doskonałe (Ryszard Filas) 15
Od stowarzyszenia praktyków dziennikarstwa do katedry akademickiej – czyli meandry rozwoju OBP 15
Zawiłości rozwoju „Zeszytów Prasoznawczych” 19
Faza „pospolitego ruszenia” (1958–1967) 20
Okres „pełnej profesjonalizacji” (1968–1990) 21
Okres „akademicki” (od 1991 do dziś) 21
Konkurencja na rynku 23
„Zeszyty” się zmieniają: nakład, objętość, struktura 24
Rozdział 2. Ewolucja zawartości „Zeszytów Prasoznawczych” w świetle wyników badań ilościowych (Paweł Płaneta) 31
Cel badań, metodologia i materiał badawczy 31
Czołowe leksemy globalnej zawartości „Zeszytów Prasoznawczych”: analiza list frekwencyjnych, związków wyrazowych i konkordancji 34
Grupy tematyczne globalnej zawartości kwartalnika OBP – dynamika zmian 44
„Sieć wiedzy”, czyli mapa globalnego dyskursu „Zeszytów Prasoznawczych” 53
Słowa kluczowe zawartości „Zeszytów Prasoznawczych” 60
Faza 1. – „pospolitego ruszenia” – w latach 1958–1967 61
Faza 2. – „pełnej profesjonalizacji” – w latach 1968–1990 65
Faza 3. – „akademicka” – od 1991 roku 73
Słowa kluczowe – podsumowanie 82
Tematyka części artykułowej „Zeszytów Prasoznawczych” – próba syntezy 85
Zakończenie 91
Rozdział 3. Odkrywanie prasoznawstwa, czyli co i jak badać? (Ryszard Filas) 97
Od „teorii dziennikarstwa” do prasoznawstwa 97
Uwikłania ideologiczne 104
Czerpanie z dorobku nauki zachodniej 106
Rozwój mediów a przyszłość komunikacji społecznej 109
Wzrost refleksji metodologicznej 111
Jak badać czytelnictwo? 111
Kilka uwag końcowych 117
Rozdział 4. Prawna i etyczna regulacja mediów (Inga Kawka) 119
Wstęp 119
Problematyka prawna 120
Lata 1957–1981 120
Lata 1981–1989 123
Lata 1990–2012 124
Problematyka etyczna 126
Podsumowanie 128
Rozdział 5. Troska o etyczność dziennikarstwa i mediów w „Zeszytach Prasoznawczych” (Michał Drożdż, Klaudia Cymanow-Sosin) 131
Wstęp 131
Status dyskursu etycznego w obszarze nauk o mediach 132
Próba systematyzacji wymiaru etycznego mediów 133
Przegląd ilościowo-jakościowy tematyki etyczności w „Zeszytach
Prasoznawczych” 134
Lata 1957–1969 134
Lata 1970–1979 136
Lata 1980–1989 138
Lata 1990–1999 140
Lata 2000–2015 143
Postulaty, wnioski dla etosu mediów i metodologii nauk o mediach 145
Rozdział 6. Zmienne oblicza zawodu dziennikarskiego w świetle badań prezentowanych na łamach „Zeszytów Prasoznawczych” (Magdalena Hodalska) 149
Szkolenie 149
Proces pracy i redakcje 150
Młody reporter wkracza do redakcji 151
Doświadczenia korespondenta zagranicznego 151
Etyka zawodu dziennikarskiego 152
Kwalifikacje zawodowe 153
„Czy każdy może być dziennikarzem?” 154
Fachowcy i amatorzy 154
Relacjonowanie interpretacyjne 156
Prawne ograniczenia profesji dziennikarskiej 156
Zawodowe ryzyko i zasady w sytuacjach kryzysowych 157
Transformacje zawodowe po 1989 roku 158
Wojownicy, kelnerzy i badacze 159
Rozdział 7. Analiza zawartości oraz inne techniki badania treści medialnych na łamach „Zeszytów Prasoznawczych” (Małgorzata Lisowska-Magdziarz, Paweł Płaneta) 161
Mapa badań nad zawartością mediów na łamach „Zeszytów” 163
Orientacja empiryczno-funkcjonalna w badaniach nad komunikowaniem 167
Analiza zawartości prasy drukowanej jako uniwersalna koncepcja badań 173
W kierunku rozwiązywania szczegółowych problemów teoretycznych 175
Deskryptywna analiza zawartości 176
Odwzorowanie świata w mediach 178
Analiza lingwistyczna zawartości mediów 179
Analiza przekazów telewizyjnych i multimodalnej zawartości mediów 181
W kierunku analizy dyskursów medialnych 183
Zakończenie 187
Rozdział 8. Językoznawcze oblicza prasoznawstwa (Maciej Kawka) 191
Wstęp 191
Językoznawstwo normatywne 192
Profesor Zenon Klemensiewicz – prekursor badań nad poprawnością języka w prasie 192
Kultura języka, poprawność, stylistyka 193
Język przekazów telewizyjnych (1979–1984) 199
Lingwistyka kulturowa 205
Język w komunikacji publicznej – pragmatyka, poprawność językowa
i polityczna 205
Kulturowe aspekty kategorii badawczej „językowego obrazu świata” 211
Zakończenie 215
Rozdział 9. Problemy genologii dziennikarskiej i prasowej na łamach „Zeszytów Prasoznawczych” (Henryk Czubała) 217
Wstęp 217
Gatunkowe nazwy czasopism 227
Metody badania gatunków prasowych 228
Informacja 229
Publicystyka 235
Reportaż 240
Reportaż jako gatunek informacji – estetyka faktu 247
Reportaż problemowy 249
Felieton 253
Wywiad 259
Reklama 261
Inne gatunki 265
Podsumowanie 266
Rozdział 10. Od ekonomii socjalizmu do badania wolnego rynku mediów (Ryszard Filas) 271
O ekonomice mediów w socjalizmie 272
Ekonomika produkcji prasowej, dystrybucji i konsumpcji 273
Obraz polskiego rynku mediów dawniej i dziś 274
Spojrzenie globalne 274
Rynek prasowy 276
Prasa informacyjna 277
Prasa lokalna, zakładowa i inna 279
Czasopisma (magazyny) 281
Rynek reklamowy 283
Własność i kapitał obcy 284
Uwagi końcowe 286
Rozdział 11. Elektroniczne media transmisyjne (Lucyna Słupek) 287
Radio i telewizja za granicą 287
Transformacja systemów radia i telewizji w Europie Środkowej
i Wschodniej 291
Nowe technologie komunikacyjne – możliwości i zastosowania w radiu
i telewizji 292
Radio i telewizja w PRL 293
Transformacja rynku audiowizualnego w Polsce w latach 90. 295
Gatunki radiowe i telewizyjne 297
Język radia i telewizji 298
Badania odbioru, zawartości, funkcji radia i telewizji 299
Uwagi końcowe 301
Rozdział 12. Nowe media i nowe nowe media na łamach ZP w latach 1958–2013 (Agnieszka Całek) 303
Wstęp 303
W kierunku nowych mediów 305
Satelity dla nowych mediów 305
Od mózgu elektronowego do komputera 306
Bazy danych 309
Przyszłość mediów na łamach ZP 310
Nowe media 313
Od gazety faksymilowej do telegazety 313
Wideo, interaktywna telewizja, gry i zjawiska towarzyszące 314
Internet i nowe nowe media 317
Podsumowanie 319
Rozdział 13. Od studiów etnograficznych do ogólnopolskich sondaży, od socjografii do socjologii – czyli pół wieku badań nad czytelnictwem prasy (Ryszard Filas) 321
Poziom elementarny: zasięg odbioru prasy 322
Socjografia, czyli analiza kręgów 324
Potrzeby i zainteresowania czytelników prasy, selekcja odbiorcza 327
Poziom wyrafinowany: wpływy, efekty oddziaływania mediów 329
Nie samą prasą badacz żyje 333
W stronę perfekcjonizmu 336
Rozdział 14. Znaczenie „Zeszytów Prasoznawczych” dla rozwoju studiów nad komunikowaniem politycznym (Agnieszka Hess) 339
Terminologia 340
Obszary tematyczne, przedmiot analiz i materiały źródłowe w pierwszych dekadach ZP 340
ZP jako źródło informacji na temat rozwoju komunikowania politycznego w Polsce 342
Dominujące kierunki refleksji ZP nad komunikowaniem politycznym po 1989 roku 345
Rozdział 15. Systemy medialne na świecie i komunikowanie międzynarodowe na łamach „Zeszytów Prasoznawczych” (Beata Klimkiewicz, Paweł Płaneta) 353
Media na świecie i komunikacja międzynarodowa na łamach „Zeszytów” w świetle wyników badań ilościowych 356
Refleksja teoretyczna nad komunikacją międzynarodową, mediami i dziennikarstwem na świecie 376
Studia nad polityką medialną i regulacyjną w perspektywie międzynarodowej 377
Badania porównawcze krajowych systemów medialnych oraz ponadnarodowych instytucji medialnych 378
Analizy medialnych obrazów świata, w tym ponadnarodowych obszarów, społeczności, narodów i kultur obecnych w treściach medialnych 387
Badania roli mediów w czasie politycznych napięć, konfliktów, kryzysów i wojen 390
Analizy relacji mediów i kultury, krytyczne studia kulturowe nad ekonomiczną, polityczną, symboliczną dominacją w świecie – międzynarodowy
ład komunikowania 391
Konkluzje 394
Rozdział 16. Historia mediów na łamach „Zeszytów Prasoznawczych” (Agnieszka Cieślikowa) 397
Początki 397
Pod znakiem 300-lecia prasy polskiej 401
Pracowite lata 60. 403
Dobre lata 70. 408
Niespokojne lata 80. 411
Pod jagiellońskimi berłami 413
Autorzy 416
Zakończenie 419
Bibliografia 425