1. Wstęp 11

1.1. Cel i zakres pracy 11

1.1.1. Wprowadzanie do problematyki pracy 11

1.1.2. Zakres pracy 12

1.1.3. Cele pracy, metody badawcze oraz wstępne hipotezy badawcze 13

1.1.4. Uzasadnienie wyboru tematu pracy 15

1.2. Analiza najważniejszych pojęć 15

1.2.1. Kompetencja podmiotu prawa do tworzenia prawa – zasada swobody umów 15

1.2.2. Autonomia woli stron 18

1.2.3. Czynność prawna 19

1.2.4. Gwarancje autonomii woli 20

1.2.5. Cechy autonomii woli 21

1.2.5.1. Definicja autonomii woli na potrzeby niniejszej pracy 21

1.2.5.2. Cechy autonomii woli w prawie zobowiązań 21

1.2.5.3. Autonomia woli a pozostałe podsystemy prawa cywilnego 22

1.2.6. Napięcie między autonomią woli a konceptem jednolitego rynku 24

1.2.7. Relacja konsumencka 26

1.2.8. Konsument 26

2. Wpływ prawodawstwa Unii Europejskiej na autonomię woli stron w relacjach konsumenckich 27

2.1. Problematyka ograniczenia autonomii woli stron przez prawo pierwotne Unii Europejskiej 27

2.2. Autonomia woli stron a prawo wtórne Unii Europejskiej 31

3. System ochrony praw konsumenta w prawie pierwotnym Unii Europejskiej 35

3.1. Ochrona konsumentów – kompetencja dzielona Unii Europejskiej 35

3.2. Ochrona konsumentów – norma kierunkowa 36

3.3. Ochrona konsumenta – środki do jej realizacji 37

3.3.1. Ochrona konsumenta – procedura przyjmowania środków 37

3.4. Ochrona konsumentów w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej 38

3.5. Ochrona konsumentów w pozostałych przepisach prawa pierwotnego Unii Europejskiej 39

3.6. System ochrony praw konsumenta w prawie pierwotnym Unii Europejskiej – podsumowanie 40

4. Zmaterializowanie pojęcia konsumenta przez orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz prawo wtórne Unii Europejskiej 43

4.1. Pojęcie konsumenta w prawie wtórnym Unii Europejskiej 43

4.1.1. Konsument w prawie wtórnym Unii Europejskiej – próba syntezy 48

4.2. Pojęcie konsumenta w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 52

4.2.1. Model przeciętnego konsumenta w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 52

4.2.2. In dubio pro consumatore 54

4.2.3. Orzecznictwo TSUE a rozszerzenie pojęcia konsumenta 55

4.2.4. Konsument w orzecznictwie TSUE – wnioski 59

5. Obowiązki przedkontraktowe w relacji konsumenckiej a autonomia woli stron 61

5.1. Przedkontraktowe obowiązki informacyjne w dyrektywie 2011/83/UE 61

5.2. Obowiązki przedkontraktowe w dyrektywach regulujących wystąpienie niezgodności z umową 66

5.3. Podsumowanie przedkontraktowych obowiązków informacyjnych występujących w umowach sprzedaży i o świadczenie usług 67

6. Wpływ prawa wtórnego na sposób powstania relacji konsumenckiej 69

6.1. Oferta oraz przyjęcie oferty w handlu tradycyjnym 70

6.2. Oferta oraz przyjęcie oferty w handlu elektronicznym 71

6.3. Normy antydyskryminacyjne a przymus kontraktowania 72

6.3.1. Rozróżnienie dyskryminacji uzasadnionej oraz nieuzasadnionej – rozważania na temat takiej systematyki 72

6.3.2. Tak zwane geoblokowanie jako forma dyskryminacji 78

6.3.3. Wnioski 89

7. Wpływ prawa wtórnego na kształtowanie stosunku zobowiązaniowego 93

7.1. Wzorce umowne 93

7.1.1. Główny przedmiot umowy oraz indywidualne negocjowanie postanowień umownych – omówienie wybranej problematyki 96

7.1.1.1. Główny przedmiot umowy 97

7.1.1.2. Postanowienia umowne negocjowane indywidualnie 102

7.2. Odpowiedzialność sprzedawcy w przypadku wystąpienia niezgodności rzeczy sprzedanej z umową na podstawie dyrektywy 1999/44/WE 105

7.3. Regulacja sprzedaży internetowej 109

7.4. Zmiany w odpowiedzialności sprzedawcy za niezgodność rzeczy z umową sprzedaży na podstawie dyrektywy 2019/771 oraz za niezgodność usługi z umową na podstawie dyrektywy 2019/770 115

7.4.1. Dyrektywa 2019/771 115

7.4.2. Dyrektywa 2019/770 120

7.4.3. Kryteria zgodności z umową a swoboda kształtowania treści umowy 123

7.5. Wpływ prawa wtórnego na sposób spełnienia świadczenia w relacji konsumenckiej 131

8. Obowiązki stron w relacji konsumenckiej po zawarciu umowy a autonomia woli stron 133

8.1. Obsługa posprzedażna 134

8.2. Obowiązek aktualizacji 136

8.3. Obowiązki po wygaśnięciu pierwotnego stosunku zobowiązaniowego 137

9. Prawo unijne a obejście lub nadużycie prawa w relacjach konsumenckich 141

10. Niwelowanie nierówności jako metoda ochrony konsumentów 155

10.1. Nierówność ekonomiczna 155

10.2. Nierówność prawna 155

10.3. Nierówność psychologiczna 156

10.4. Nierówność związana z wiekiem 157

10.5. Nierówność ze względu na płeć 158

10.6. Nierówność związana z poziomem intelektu 158

11. Wnioski z rozdziałów 5–10 161

11.1. Konstrukcja systemu ochrony konsumentów 161

11.2. Zagrożenia dla konsumenta wynikające z uczestnictwa w jednolitym rynku 165

11.3. Instrumenty regulacyjne zapobiegające wystąpieniu zagrożenia dla konsumenta 165

12. Kompetencja prawodawcy europejskiego do stanowienia norm względnie obowiązujących (dyspozytywnych) 177

12.1. Przenikanie prawa publicznego do prawa prywatnego 181

13. Zakończenie 185

13.1. Prawo unijne a autonomia woli stron 185

13.2. Wolność człowieka a system ochrony konsumenta i wspólny rynek 189

13.3. Alternatywa dla obecnych regulacji dotyczących systemu ochrony konsumenta oraz prawidłowego funkcjonowania wspólnego rynku 191

Wykaz aktów prawnych 197

Akty prawa polskiego, niemieckiego, austriackiego oraz francuskiego 197

Akty prawa unijnego 198

Akty prawa unijnego miękkiego 200

Bibliografia 201

Orzecznictwo 209

Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 209

Opinie Rzeczników Generalnych Unii Europejskiej 210

Orzecznictwo sądów polskich 210

Decyzje organów ochrony konkurencji i konsumentów 210

Wykaz źródeł internetowych 211

Pozostałe 212