Wstęp 13
1. Dehumanizacyjna zmiana, a może odczłowieczające czasy? 13
2. Wokół dehumanizacji – uwagi pojęciowe 19
3. Od funkcji do esencji – przegląd wybranych psychologicznych teorii dehumanizacji 35
4. Dehumanizacja, przemoc, polityka 44
5. Tezy, strategia badawcza, zastrzeżenia 58
Część I Dehumanizacja w służbie przemocy bezpośredniej
Rozdział I Ofiary 69
1. Wprowadzenie 69
2. Ludobójstwa, politobójstwa, masowe mordy 71
3. Banalność odczłowieczania? 79
4. Dehumanizacja ofiar: po co, kiedy, kto? 87
4.1. „Odkrycie” odczłowieczania w badaniach nad ofiarami masowego zabijania 87
4.2. Konieczność dehumanizacji? 91
4.3. Ideologia, propaganda, mobilizacja 98
4.4. Sprawcy i świadkowie 109
4.5. Czy przemoc ma płeć? 115
5. Poza pojęcie dehumanizacji? 119
6. Podsumowanie 123
Rozdział II Wrogowie 127
1. Wprowadzenie 127
2. Oblicza wroga 128
3. Funkcjonalność odczłowieczania 138
3.1. Odczłowieczanie jako „licencja na zabijanie”? 138
3.2. Nie zabijamy – neutralizujemy! 143
4. Dehumanizacja wroga w konfliktach nieregularnych 151
4.1. Mniej niż wróg: terrorysta 151
4.2. Spirala odczłowieczania w konflikcie izraelsko-palestyńskim 164
5. Nieludzkie tortury 168
6. W stronę rehumanizacji ofiar i wrogów 173
7. Podsumowanie 182
Rozdział III Żołnierze 185
1. Wprowadzenie 185
2. Samodehumanizacja żołnierzy 187
2.1. Od mobilizacji do zobojętnienia 187
2.2. Samodehumanizacja a symptomy dysocjacyjne i zaburzenia pourazowe 193
3. Dehumanizacja działań zbrojnych 201
3.1. Humanizacja wojny czy wojna bez ludzi? 201
3.2. Superczłowiek idzie na wojnę 208
3.3. Bezzałogowe = nieludzkie? 213
3.4. Nowa walka, stara etyka 218
3.5. Społeczno-polityczne konsekwencje dehumanizacji działań zbrojnych 223
4. Podsumowanie 227
Część II Dehumanizacja w służbie przemocy strukturalnej
Rozdział IV Zniewoleni 233
1. Wprowadzenie 233
2. Potworne rasy 235
3. Nieludzkie niewolnictwo 240
3.1. Społecznie martwi 240
3.2. Przeciwko zniewoleniu 245
3.3. Niewolnictwo transatlantyckie i jego długi cień (przypadek USA) 249
4. (De)kolonialność i dehumanizacja 259
4.1. Między kolonizacją a dekolonizacją 259
4.2. Niekończąca się kolonialność? 266
5. Odsłony współczesnego zniewolenia 275
6. Podsumowanie 281
Rozdział V Pracownicy 283
1. Wprowadzenie 283
2. Odczłowieczający wyzysk 285
3. Kapitalizm, konsumpcjonizm, kultura masowa 292
3.1. W stronę teorii krytycznej 292
3.2. Rozum instrumentalny w służbie dehumanizacji 295
3.3. Człowiek jednowymiarowy w świecie technologii, automatyki i konsumpcji 300
3.4. Radykalny humanizm jako odpowiedź na dehumanizujące struktury 307
4. (De)humanizacja współczesnej pracy 311
4.1. Nieracjonalna racjonalność? Odczłowieczająca fuzja konsumpcji,
racjonalności i biurokracji 311
4.2. Niepewna praca, nieludzkie życie 320
4.3. Między dehumanizacją a humanizacją pracy? 324
4.4. Dehumanizacja organizacyjna 329
5. Odczłowieczające nierówności 334
6. Podsumowanie 341
Rozdział VI Rezydenci 345
1. Wprowadzenie 345
2. Instytucje totalne 346
3. Ciało, choroba, pacjent 350
3.1. Między pomocą a przemocą – dehumanizacja opieki medycznej 350
3.2. Antypsychiatria w poszukiwaniu utraconego człowieczeństwa 361
3.3. Nieludzkie azyle 365
3.4. Deinstytucjonalizacja, transinstytucjonalizacja, humanizacja? 373
4. Odczłowieczeni (u)więzieni 382
4.1. Człowieczeństwo „za kratami”? 382
4.2. Po drugiej stronie lustra… Dehumanizacja strażników więziennych 391
5. Podsumowanie 392
Część III Dehumanizacja w służbie przemocy kulturowej
Rozdział VII Wychowankowie 397
1. Wprowadzenie 397
2. (De)humanizacja w świetle sporów paradygmatycznych w pedagogice 399
3. Pedagogia uciśnionych wobec odczłowieczania 407
3.1. Od dehumanizacji do humanizacji – w stronę powołania do człowieczeństwa 407
3.2. Edukacja bankowa kontra edukacja stawiająca problemy 416
3.3. Humanizacja w działaniu? Programy edukacyjne i misje alfabetyzacyjne 421
4. Dehumanizujące kształcenie w XXI wieku – między reprodukcją a kreatywnością 427
4.1. Struktury i technologie edukacji 427
4.2. Szkolny bestiariusz 436
4.3. Monsteryzacje w służbie kreatywnej edukacji – przypadek zombie 441
5. U źródeł odczłowieczającej edukacji: dehumanizująca nauka? 446
6. Podsumowanie 451
Rozdział VIII Kobiety 455
1. Wprowadzenie 455
2. Kultura jako źródło odczłowieczania? 457
3. Przeciwko męskiej dominacji 460
3.1. Spór o relację uprzedmiotowienia i dehumanizacji 460
3.2. W stronę walki o prawa kobiet 465
3.3. Sex Wars i nieludzka pornografia 469
4. Popkobiecość i dehumanizacja „na co dzień” 477
4.1. Od piękna do piętna 477
4.2. Męskie „spojrzenie” na straży uprzedmiotowienia 483
4.3. Co niektóre gatunki muzyki „mówią” o kobietach? 489
4.4. Świat wirtualnej przemocy 494
5. Dehumanizacja i przemoc na tle seksualnym 498
6. Podsumowanie 511
Rozdział IX Ciała 513
1. Wprowadzenie 513
2. Zwierzęca siła sportowych maszyn 514
2.1. Sport, produkt, towar 514
2.2. (Re)kolonizacja ciał 517
2.3. Cyborgizacja sportowców 526
2.4. Szybciej, wyżej, dalej… sport na dopingu 530
2.5. Sportowa kultura dehumanizacji 534
3. W poszukiwaniu lepszego ciała? 537
3.1. (Trans)formacja (w) nadczłowieka 537
3.2. Znikająca „natura ludzka”? 547
3.3. Postczłowiek wobec dehumanizacji 554
4. Nieludzkie popdeformacje 558
4.1. W obliczu nowych niepewności 558
4.2. Ludzkość w trybie zombie 560
4.3. Wampir oswojony 566
4.4. Superbohaterowie na ratunek! 572
5. Podsumowanie 576
Rozdział X Inni 579
1. Wprowadzenie 579
2. Podejście krytyczne w badaniu dyskursów 580
3. Metafory migracji 585
3.1. Wzbierająca fala 585
3.2. Nielegalni i niebezpieczni 592
3.3. Zwierzęta i choroby 599
3.4. …i wiele innych 601
4. Dehumanizacja oponentów politycznych 608
4.1. A może wróg jest między nami? 608
4.2. Gorsze rasy, brzydsze kolory, obce wartości… 614
4.3. Dehumanizacja po prawej czy po lewej stronie? 620
5. Zamiast podsumowania: od mowy nienawiści do ideologii eliminacji 624
Zakończenie 633
1. Potęga dehumanizacji! 633
2. Między politycznością i podmiotowością a depolityzacją i dehumanizacją 638
3. Co dalej? 654
Bibliografia 657
Wstęp 13
1. Dehumanizacyjna zmiana, a może odczłowieczające czasy? 13
2. Wokół dehumanizacji – uwagi pojęciowe 19
3. Od funkcji do esencji – przegląd wybranych psychologicznych teorii dehumanizacji 35
4. Dehumanizacja, przemoc, polityka 44
5. Tezy, strategia badawcza, zastrzeżenia 58
Część I Dehumanizacja w służbie przemocy bezpośredniej
Rozdział I Ofiary 69
1. Wprowadzenie 69
2. Ludobójstwa, politobójstwa, masowe mordy 71
3. Banalność odczłowieczania? 79
4. Dehumanizacja ofiar: po co, kiedy, kto? 87
4.1. „Odkrycie” odczłowieczania w badaniach nad ofiarami masowego zabijania 87
4.2. Konieczność dehumanizacji? 91
4.3. Ideologia, propaganda, mobilizacja 98
4.4. Sprawcy i świadkowie 109
4.5. Czy przemoc ma płeć? 115
5. Poza pojęcie dehumanizacji? 119
6. Podsumowanie 123
Rozdział II Wrogowie 127
1. Wprowadzenie 127
2. Oblicza wroga 128
3. Funkcjonalność odczłowieczania 138
3.1. Odczłowieczanie jako „licencja na zabijanie”? 138
3.2. Nie zabijamy – neutralizujemy! 143
4. Dehumanizacja wroga w konfliktach nieregularnych 151
4.1. Mniej niż wróg: terrorysta 151
4.2. Spirala odczłowieczania w konflikcie izraelsko-palestyńskim 164
5. Nieludzkie tortury 168
6. W stronę rehumanizacji ofiar i wrogów 173
7. Podsumowanie 182
Rozdział III Żołnierze 185
1. Wprowadzenie 185
2. Samodehumanizacja żołnierzy 187
2.1. Od mobilizacji do zobojętnienia 187
2.2. Samodehumanizacja a symptomy dysocjacyjne i zaburzenia pourazowe 193
3. Dehumanizacja działań zbrojnych 201
3.1. Humanizacja wojny czy wojna bez ludzi? 201
3.2. Superczłowiek idzie na wojnę 208
3.3. Bezzałogowe = nieludzkie? 213
3.4. Nowa walka, stara etyka 218
3.5. Społeczno-polityczne konsekwencje dehumanizacji działań zbrojnych 223
4. Podsumowanie 227
Część II Dehumanizacja w służbie przemocy strukturalnej
Rozdział IV Zniewoleni 233
1. Wprowadzenie 233
2. Potworne rasy 235
3. Nieludzkie niewolnictwo 240
3.1. Społecznie martwi 240
3.2. Przeciwko zniewoleniu 245
3.3. Niewolnictwo transatlantyckie i jego długi cień (przypadek USA) 249
4. (De)kolonialność i dehumanizacja 259
4.1. Między kolonizacją a dekolonizacją 259
4.2. Niekończąca się kolonialność? 266
5. Odsłony współczesnego zniewolenia 275
6. Podsumowanie 281
Rozdział V Pracownicy 283
1. Wprowadzenie 283
2. Odczłowieczający wyzysk 285
3. Kapitalizm, konsumpcjonizm, kultura masowa 292
3.1. W stronę teorii krytycznej 292
3.2. Rozum instrumentalny w służbie dehumanizacji 295
3.3. Człowiek jednowymiarowy w świecie technologii, automatyki i konsumpcji 300
3.4. Radykalny humanizm jako odpowiedź na dehumanizujące struktury 307
4. (De)humanizacja współczesnej pracy 311
4.1. Nieracjonalna racjonalność? Odczłowieczająca fuzja konsumpcji,
racjonalności i biurokracji 311
4.2. Niepewna praca, nieludzkie życie 320
4.3. Między dehumanizacją a humanizacją pracy? 324
4.4. Dehumanizacja organizacyjna 329
5. Odczłowieczające nierówności 334
6. Podsumowanie 341
Rozdział VI Rezydenci 345
1. Wprowadzenie 345
2. Instytucje totalne 346
3. Ciało, choroba, pacjent 350
3.1. Między pomocą a przemocą – dehumanizacja opieki medycznej 350
3.2. Antypsychiatria w poszukiwaniu utraconego człowieczeństwa 361
3.3. Nieludzkie azyle 365
3.4. Deinstytucjonalizacja, transinstytucjonalizacja, humanizacja? 373
4. Odczłowieczeni (u)więzieni 382
4.1. Człowieczeństwo „za kratami”? 382
4.2. Po drugiej stronie lustra… Dehumanizacja strażników więziennych 391
5. Podsumowanie 392
Część III Dehumanizacja w służbie przemocy kulturowej
Rozdział VII Wychowankowie 397
1. Wprowadzenie 397
2. (De)humanizacja w świetle sporów paradygmatycznych w pedagogice 399
3. Pedagogia uciśnionych wobec odczłowieczania 407
3.1. Od dehumanizacji do humanizacji – w stronę powołania do człowieczeństwa 407
3.2. Edukacja bankowa kontra edukacja stawiająca problemy 416
3.3. Humanizacja w działaniu? Programy edukacyjne i misje alfabetyzacyjne 421
4. Dehumanizujące kształcenie w XXI wieku – między reprodukcją a kreatywnością 427
4.1. Struktury i technologie edukacji 427
4.2. Szkolny bestiariusz 436
4.3. Monsteryzacje w służbie kreatywnej edukacji – przypadek zombie 441
5. U źródeł odczłowieczającej edukacji: dehumanizująca nauka? 446
6. Podsumowanie 451
Rozdział VIII Kobiety 455
1. Wprowadzenie 455
2. Kultura jako źródło odczłowieczania? 457
3. Przeciwko męskiej dominacji 460
3.1. Spór o relację uprzedmiotowienia i dehumanizacji 460
3.2. W stronę walki o prawa kobiet 465
3.3. Sex Wars i nieludzka pornografia 469
4. Popkobiecość i dehumanizacja „na co dzień” 477
4.1. Od piękna do piętna 477
4.2. Męskie „spojrzenie” na straży uprzedmiotowienia 483
4.3. Co niektóre gatunki muzyki „mówią” o kobietach? 489
4.4. Świat wirtualnej przemocy 494
5. Dehumanizacja i przemoc na tle seksualnym 498
6. Podsumowanie 511
Rozdział IX Ciała 513
1. Wprowadzenie 513
2. Zwierzęca siła sportowych maszyn 514
2.1. Sport, produkt, towar 514
2.2. (Re)kolonizacja ciał 517
2.3. Cyborgizacja sportowców 526
2.4. Szybciej, wyżej, dalej… sport na dopingu 530
2.5. Sportowa kultura dehumanizacji 534
3. W poszukiwaniu lepszego ciała? 537
3.1. (Trans)formacja (w) nadczłowieka 537
3.2. Znikająca „natura ludzka”? 547
3.3. Postczłowiek wobec dehumanizacji 554
4. Nieludzkie popdeformacje 558
4.1. W obliczu nowych niepewności 558
4.2. Ludzkość w trybie zombie 560
4.3. Wampir oswojony 566
4.4. Superbohaterowie na ratunek! 572
5. Podsumowanie 576
Rozdział X Inni 579
1. Wprowadzenie 579
2. Podejście krytyczne w badaniu dyskursów 580
3. Metafory migracji 585
3.1. Wzbierająca fala 585
3.2. Nielegalni i niebezpieczni 592
3.3. Zwierzęta i choroby 599
3.4. …i wiele innych 601
4. Dehumanizacja oponentów politycznych 608
4.1. A może wróg jest między nami? 608
4.2. Gorsze rasy, brzydsze kolory, obce wartości… 614
4.3. Dehumanizacja po prawej czy po lewej stronie? 620
5. Zamiast podsumowania: od mowy nienawiści do ideologii eliminacji 624
Zakończenie 633
1. Potęga dehumanizacji! 633
2. Między politycznością i podmiotowością a depolityzacją i dehumanizacją 638
3. Co dalej? 654
Bibliografia 657
0.00 zł